موازنه سازی امنیتی روسیه در قبال بحران سوریه (2018 - 2011)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان. ایران

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان. ایران

3 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران

چکیده

خوانش‌ های متفاوتی پیرامون دلایل حضور روسیه در سوریه وجود دارد اما یکی از مهمترین دغدغه ­های روسیه نگرانی این کشور از افزایش حضور آمریکا در منطقه غرب آسیا و تسری این جریان به منطقه اوراسیا است. این مسئله موجب شده است روسیه سیاست تقابل با غرب و حمایت از دولت حاکم را در بحران سوریه در پیش گیرد. روسیه از زمان شروع بحران سوریه طیف وسیعی از اقدامات را برای حفظ دولت بشار اسد انجام داده است که از حمایت ­های دیپلماتیک، سیاسی و حتی رسانه­ای تا مداخله مستقیم نظامی را در بر می­گیرد. برخی از تحلیل‌ گران که روسیه را به لحاظ تاریخی اهل توسعه طلبی و نظامی­ گری می­دانند حضور نظامی این کشور را پررنگ تر و آن را هم جنس مداخلات شوروی در کشورهای دیگر می­دانند و برخی دیگر که تحولات سیاست خارجی روسیه و توجه اخیر این کشور به قدرت نرم و رویه ­های دیپلماتیک را مدنظر قرار می ­دهند ابعاد غیر نظامی حضور روسیه در سوریه را مهم­تر می­ دانند. بر این اساس سوال اصلی این مقاله این است که راهبرد اصلی روسیه در حمایت از دولت سوریه و ممانعت از دستیابی آمریکا و متحدین آن به هدف خود، یعنی براندازی بشار اسد، بر چه اساسی بوده است؟ در پاسخ گفته می­شود که رویکرد غالب امنیتی مسکو در دوره زمانی 2011-2018 موازنه‌سازی امنیتی نرم در برابر مخالفان اسد و حامیان جهانی و منطقه ­ای آنان بوده است و تنها در شرایط اجبار و اضطرار و به صورت مقطعی از موازنه سازی سخت بهره برده است. این مسئله نیز خود ناشی از تغییر الگوی رفتاری روسیه در سال­های اخیر است که به اهمیت ابعاد نرم و دیپلماتیک بازیابی جایگاه بین ­المللی توجه کرده و این رویکرد را در سوریه و به طور کلی غرب آسیا به کار برده است.

کلیدواژه‌ها


آکنبری، جی. جان (1383)، تنها ابرقدرت (هژمونی آمریکا در قرن 21). ترجمه عظیم فضلی پور، تهران: نشر ابرار معاصر
دهشیری، محمد رضا و گلستان، مسلم (1395)، الگوی رفتاری قدرت های بزرگ در مدیریت بحران بین المللی سوریه در نظام تک- چندقطبی. فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا شماره بیست‌و هفتم، پاییز.
رحمانی، منصور و میری، احسان (1394)، تاثیر مولفه‌های موازنه نرم چین و روسیه بر هژمونی ایالات متحده آمریکا. فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره نود و دو، زمستان.
شفیعی، نوذر و کمائی زاده، یونس (1389)، تبیین روابط چین و آمریکا در برابر سازمان همکاری شانگهای؛ براساس نظریه موازنه قوای نرم. مطالعات اوراسیای مرکزی، سال سوم، شماره هفتم، پاییز و زمستان.
شهرام نیا، مسعود و ویسی، سارا (1394)، بررسی تقابلات منطقه ای جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در سوریه؛ در چهارچوب رهیافت تلفیقی سازه انگاری- واقع گرایی. فصلنامه مطالعات سیاسی، سال هشتم، شماره بیست‌ونه، پاییز.
شیرخانی، محمد علی، بایزیدی، رحیم و رضا زاده، مجتبی (1391)، موازنه نرم: بریکس و چالش برتری آمریکا. پژوهشنامه علوم سیاسی، سال نهم، شماره سوم، تابستان.
صادقی، شمس الدین، لطفی، کامران (1395)، جایگاه راهبردی سوریه در معادلات نظامی- امنیتی روسیه. فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره نود و سه، بهار.
عباسی، محمد و بابایی، حسین (1393)، موازنه نرم؛ نگاه چینی به تقابل ایالات متحده امریکا با جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی «امنیت پژوهی«، سال سیزدهم: شماره چهل و پنج، بهار.
کرمی، جهانگیر (1391)، سوریه و تحریم های تحادیه عرب. سایت بررسی‌های استراتژیک.
کولایی، الهه و سلطانی نژاد، محمد (1395)، علل و انگیزه های عملیات نظامی روسیه در سوریه. فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره سوم، پاییز.
کیانی، داوود و خانمحمدی، زهره (1392)، واکاوی علل حضور روسیه در بحران سوریه. فصلنامه راهبرد، سال بیست‌ودوم، شماره شصت‌ونه، زمستان.
محبی نیا، جهانبخش و صالحی، منصور (1392)، جنگ سرد نوین در روابط روسیه و آمریکا. فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، سال هفتم، شماره هجدهم، پاییز.
میر ترابی، سعید و فیروزجانی، محمد باقر (1395)، راهبرد امنیتی روسیه دردوره 2015-2005؛ از موازنه گرایی نرم تا موازنه گرایی سخت. فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا شماره بیست‌ونهم، زمستان.
هنسن، برت، تافت، پتر و ویول، آندره (1391)، راهبردهای امنیتی و نظم جهانی آمریکایی؛ قدرت از دست رفته. ترجمه سید امیرنیاکویی و احمد جانسیز، انتشارات دانشگاه گیلان.
 
Adams, Simon. (2015), “Failure to Protect: Syria and UN Security Council”, Global Centre for the Responsibility to Protect, No.5.
Atlanticcouncil. (2018) “Three Years Later: The Evolution of Russia’s Military Intervention in Syria”, Online at: http://www.atlanticcouncil.org/blogs/syriasource/three-years-later-the-evolution-of-russia-s-military-intervention-in-syria
Blank, steohan and Saivetz, carol. (2012), Playing to Lose? Russia and the “Arab Spring”. Journal Problems of Post-Communism, Vol. 59 (1).
Borshchevskaya Anna. (2018), “Russia’s Goals Go beyond Damascus”, MIDDLE EAST QUARTERLY.
Cohen, Ariel. (2007), “Russia's New Middle Eastern Policy: Back to Bismarck?”, Yerusalem Center for Public Affairs, Vol. 6 (25).
Dannreuther, Roland. (2014), Russia and the Arab Spring: Supporting the Counter-Revolution. Journal of European Integration, Vol. 37 (1).
Demir, Sertif. (2013), The Impact of the Syria Crisis, at: http://www.
egeweb.ege.edu.tr/tdid/files/dergi_13/09.pdf
Freedman. Robert. (2002), “Putin and the Middle East”, Middle East Review of International Affairs, Vol. 6 (2).
Freire Maria Raquel & Regina Heller. (2018), “Russia’s Power Politics in Ukraine and Syria: Status-seeking between Identity, Opportunity and Costs”, Europe-Asia Studies, EUROPE-ASIA STUDIES
Gill, Bates. (2007), Rising New China Security Diplomacy, Washington, D.C.: Brookings Institution Press.
Hass, Richard N. (2012), “Syria: Beyond the UN Vote”, CFR, 19 Jul., at:
JEREMY GREENSTOCK. (2017), “ IS THIS RUSSIA’S MOMENT IN THE MIDDLE EAST? ”, Asian Affairs
Kissinger, Henry A. (2012), “The Perils of Intervention in Syria”, The Washington Post, 3 June, at: http://www.henrykissinger.com/articles/ wp060312.htm
Kozhanov, Nikolay. (2014), Russian-Syrian Dialogue: Myths and Realities. The Journal of the Middle East and Africa, Vol. 5 (1).
Kreutz, Andrej (November 2010) Syria: Russia’s best Asset in the Middle East, IFRI, Russia NIS Centre.
Lanteigne, M. (2012). “Water dragon? China, power shifts and soft balancing in the South Pacific”. Political Science, Vol. 61 (1).
Lukyaov, Fyodor. (2012), “Why Does Russians Stance on Syria Baffle Every One?”, Russia in Global Affairs, 23 Feb., at: http://eng_globalaffairs.ru/redcol/why-does-russias-stance-on-syria-baffleevery one-15478.
Nopens, Patrick. (2013), “Geopolitical Shifts in the Eastern Mediterranean”, EGMONT Royal Institute for International Relations, Belgium, Available at: www.egmontinstitute.be, Accessed on: 17 Jun/ 2016.
Nytimes. (2018) “American-Russian Relations in Syria? Less Rosy Than Trump and Putin Claim”, Online at: https://www.nytimes.com/2018/07/17/world/middleeast/american-russian-military-syria.html
Phillips, Christopher. (2012), Into the Quagmire: Turkey’s Frustrated Syria Policy, The Royal Institute of International Affairs, London, at: http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Res earch/pdf
Rogers, Paul & Reeve, Richard. (2015), “Russia’s Intervention in Syria: Implications for Western Engagement”, Oxford Research Group.
Simura, Blessing. (2017), “USA and Russia in Syria and Ukraine: The Irony of Geo-Political Interventions”, TURKISH JOURNAL OF INTERNATIONAL RELATIONS.
Smith, martin. (2013), Russia and multipolarity since the end of the Cold War. Journal East European Politics, Vol. 29 (1).
Stegniy, Pyotr (March 25, 2012), “A Greater Middle East Spring? Or War?”, Russia in Global Affairs. Available at: http://www.eng.globalaffairs.ru/number/A-Greater-Middle-East-Spring-Or-War-- 15497.
Stepanova, Ekaterina. (2018), “Russia and Conflicts in the Middle East: Regionalisation and Implications for the West”, Italian Journal of International Affairs
Sullivan Charles J. (2018), “IDESTEPPING A QUAGMIRE: RUSSIA, SYRIA, AND THE LESSONS OF THE SOVIET-AFGHAN WAR” , Asian Affairs
Sutherlin, John. W. (2013), “The Syria Dilemma: a U.S. Led Invasion or a U.N, Sponsored Resolution”, Journal of International Humanities and Social Science, Vol. 3(1).
Swaine, Michael D. (2012), Chinese Views of the Syrian Conflict, at:  http://media.hoover.org/sites/default/files/documents/CLM39MS.pdf
Thornton. (2018), “The Russian Military Commitment in Syria and the Eastern Mediterranean”, The RUSI Journal, Vol. 163, No. 4
Trenin, Dmitri. (2009), “Russia’s Policy in the Middle East: Prospects for Consensus and Conflict with the United States”, A Century Foundation Report, The Carnegie Endowment.
Trenin, Dmitri. (2013), The Mythical Alliance: Russia’s Syria Policy, Carnegie Moscow Center. -http: // www. u n .org/apps/ n e w s / s tory.asp? N e w s I D=4 8 5 3 5
UN official document. (2018), “draft resolution”, Online at:  https://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2018/321
Walt, Stephan. (2005), Keeping World off Balancing: self-Restrain and us foreign policy. Press University Cornell.
Washington examiner. (2018), “Be worried: Russia just escalated conflict against America in Syria”, Online at: https://www.washingtonexaminer.com/opinion/be-worried-russia-just-escalated-conflict-against-america-in-syria.