سخن فصل؛ دورنمای رقابت بر سر گذرراه های راهبردی غرب آسیا

مقامات جمهوری اسلامی ایران و روسیه در حال آماده ­سازی کریدور شمال ـ جنوب هستند، پروژه­ای مشترک مرتبط با حمل و نقل بین المللی که طراحان آن می ­گویند در صورت به بهره ­برداری رسیدن می­ تواند بخشی از بار حمل و نقل دریایی از کانال سوئز را کاهش دهد. در حال حاضر 12 درصد تجارت جهانی از طریق کانال سوئز صورت می­ گیرد. یک تحلیلگر صربستانی معتقد است مشکل برنامه ریزی راهبردی ایران و روسیه برای تکمیل این کریدور که از بنادر جنوبی ایران به آستارا و از آنجا از طریق کشور آذربایجان به روسیه می رسد، فقدان تضمین در آینده نزدیک است. نیکولا میکوویچ می­ گوید: دو کشور بیش از 20 سال است که درباره این پروژه بحث و گفتگو می ­کنند، اما ساخت راه ­آهن دچار مشکلات مالی لجستیکی و سیاسی است. با این وجود ایران و روسیه تمایل زیادی برای راه اندازی آن دارند، با این باور که می­ توانند برای دور زدن تحریم ­ها از آن استفاده کنند. حتی اگر مسکو و تهران موفق به تکمیل مسیر دریایی و خشکی پایه این کریدور شوند، روابط پر تنش تهران و باکو در بخش زمینی این مسیر قابل توجه خواهد بود. در صورتی که این کریدور از آذربایجان عبور کند مسکو و تهران به­ شدت به باکو، متحد ترکیه در ناتو متکی خواهند شد. شایان ذکر است این کریدور به طول 7200 کیلومتر از جنوب از اقیانوس هند، دریای عمان و تنگه هرمز آغاز و از بنادر ایرانی به دریای خزر متصل می­ شود و از آنجا نیز به داخل خاک روسیه و سرانجام به سن­ پترزبورگ می ­رسد و به این ترتیب آسیای جنوب غربی را به اروپا متصل می­ کند. از بندر مومبای هند تا سن­ پترزبورگ حمل و نقل کالا به جای 30 و 45 روز از کانال سوئز به حداکثر 10 روز کاهش می­ یابد، مشکل دیگری که بر سر راه این کریدور وجود دارد کشور فنلاند است که به تازگی به ناتو پیوسته است...