دانشگاه تهران، دانشکده مطالعات جهان، گروه مطالعات غرب آسیا و آفریقا
چکیده
معمولا تحولات سیاسی ـ اجتماعی کشورهای خاورمیانه نتیجه نوع اندیشه‌ورزی و اندیشه‌پردازی درست یا نادرست متفکران و متخصصان در این کشورها است. از جمله ویژگیهای اندیشه به معنای خاص این است که دارای رویکردهای «هنجاری و تجویزی» است و در پی «حل مسائل و مشکلات» یا «پیشرفت» جوامع است. یکی از راه‌های فهم علل مشکلات و مسائل کشورهای خاورمیانه و از جمله ایران، شناخت آسیب‌های اندیشه‌ورزی است و البته مشکلات اندیشگی در این کشورها چند وجهی و پیچیده است. مسئله و هدف این مقاله، شناخت آفات و آسیب‌های اندیشه‌ورزی در کشورهای خاورمیانه با تأکید بر ایران است. پرسش اصلی این است که اندیشه و اندیشه‌ورزی در ایران و برخی کشورهای مشابه در خاورمیانه، دارای چه آفات و آسیب‌هایی با محوریت اندیشمندان است؟ مقاله ابتدا به تبیین مفاهیم اندیشه و اندیشه‌ورزی، انواع و کارویژه آن پرداخته است، در ادامه سه دسته از آسیب‌های اندیشه‌ورزی در کشورهای خاورمیانه با تأکید بر ایران معرفی شده اند. نتایج تحقیق نشان میدهد این کشورها در حوزه اندیشه و اندیشه ورزی به معنای تخصصی دچار سه دسته از آفات و آسیب ها هستند؛ نخست آسیب‌های ناشی از ساختار التقاطی اندیشه‌ها، دوم آسیب‌های ناشی از نوع اندیشه ورزی و نگرش به پدیده‌های سیاسی اجتماعی و سوم آسیب‌های نشأت گرفته از بنیان های فرهنگی این جوامع.
)