انقلاب پهپادی و دگردیسی ماهیت نبرد و صف‏بندی‏ها در خاورمیانه فردا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات راهبردی. تهرا. ایران

چکیده

پهپادها در درگیری‏های نظامی خاورمیانه بیش از هر جای دیگری از جهان عرض اندام کرده‏اند. ویژگی‏های خاص کاربرد پهپادها در صحنه نبرد یعنی سادگی، ارزانی، دشواری در سرنگونی و احتمال ایجاد صدمات سنگین سبب شده تا احساس خطر جدی نسبت به برهم خوردن موازنه نظامی در خاورمیانه شکل بگیرد. اساس این موازنه نظامی در بیشتر از پنج دهه گذشته، تثبیت جایگاه اسرائیل به مثابه قدرت اول نظامی منطقه بر پایه جایگاه بدون رقیب نیروی هوایی آن، اعمال محدودیت و کنترل در دستیابی کشورهای منطقه به امکانات جنگ هوایی و تسلیحات موشکی بالستیک و کروز، کنترل به روزرسانی و تامین قطعات و مهمات جنگنده‏ها به عنوان ضمانت بر رفتار کشورهای متحد و کوشش برای تدافعی ساختن استراتژی کشورها از طریق حفظ موازنه نظامی در محیط جنگ هوایی بوده است که از سوی ایالات متحده با دقت در خاورمیانه دنبال می‏شد. اما انقلاب پهپادی در خاورمیانه که در آن بازیگران جدید از ترکیه و ایران و هر دولت دیگر تا گروه‏های شبه‏نظامی غیردولتی ایجاد کرده‏اند، سبب وارد شدن خدشه بر این روندهای گذشته و شکل دادن به مسائل و روندهای استراتژیک جدیدی در خاورمیانه شده است. این روند جدید را می‏توان در فقراتی همچون خدشه بر جایگاه نظامی اسرائیل در هوا، کاهش کنترل آمریکا بر روندهای نظامی منطقه، کاهش دشواری در تامین تسلیحات هوایی و تضعیف برنامه‏ریزی‏های صورت گرفته در توسعه سیستم‏های ضدموشکی و ضدهوایی خلاصه کرد. متن حاضر، تأثیر این رخداد بر ترتیبات آتی امنیت در منطقه را وارسی می کند. 

کلیدواژه‌ها


Acronym (2000) Gore-Chernomyrdin Arms-to-Iran Agreements Continue in Spotlight, Disarmament Diplomacy, Issue No. 52, November, at: http://www.acronym.org.uk/old/archive/dd/dd52/52iran.htm
ACS (2023) U.S. Buys Moldovan Aircraft to Prevent Acquisition by Iran, Arms Control Association, at: https://www.armscontrol.org/act/1997-10/press-releases/us-buys-moldovan-aircraft-prevent-acquisition-iran
Archambault, Emil and Veilleux-Lepage, Yannick (2020) Drone imagery in Islamic State propaganda: flying like a state, International Affairs, Volume 96, Issue 4, July 2020, 955–973
Bennett, Alexander J. (1985) Arms Transfer as an Instrument of Soviet Policy in the Middle East, Middle East Journal, Vol. 39, No. 4 (Autumn, 1985), pp. 745-774
Ben-Zvi, Abraham (2002) John F. Kennedy and the Politics of Arms Sales to Israel (London and New York: Routledge)
Ben-Zvi, Abraham (2004) Lyndon B. Johnson and the Politics of Arms Sales to Israel: In the Shadow of the Hawk (London and New York: Routledge)
Chavez, Kerry and Swed, Ori (2020) Off the Shelf: The Violent Nonstate Actor Drone Threat, AIR & SPACE POWER JOURNAL, FALL, 29-43
Herzog, Chaim; Gazit, Shlomo (2005) The Arab-Israeli Wars: War and Peace in the Middle East (New York: Vintage Books)
Hwang, Won-June and Song, Seung-Hoon (2022) The extension of Turkish influence and the use of drones, Comparative Strategy, Volume 41, 2022 - Issue 5, 439-458
Ismael, Tareq Y. (2005) The Communist Movement in the Arab World (London and New York: Routledge)
Nevola, Luca and Marco, Ana (2023) Beyond Riyadh: Houthi Cross-Border Aerial Warfare (2015-2022) The Armed Conflict Location & Event Data Project (ACLED), 17 Jan 2023, at: https://reliefweb.int/attachments/4ff1781a-11cc-44eb-9ada-8d7e548d55c7/Beyond%20Riyadh_%20Houthi%20Cross-Border%20Aerial%20Warfare%20%282015-2022%29.pdf
Oren, Michael B. (2002) Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East (New York: Oxford University Press)
Vick, Alan (1995) Snakes in the Eagle's Nest: A History of Ground Attacks on Air Bases (Santa Monica: Rand)