چندفرهنگی گرایی در خاورمیانه: طرح مساله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

جوامع خاورمیانه از لحاظ تنوع قومی، زبانی و مذهبی دارای پیچیدگی قابل توجهی هستند. این پیچیدگی­ها از عوامل مهم شکل­گیری بحران­های سیاسی و اجتماعی و به تاخیر افتادن یا دشوار شدن فرایندهای دولت­سازی و ملت­سازی در این کشورها محسوب می­شود. پژوهش­های گوناگونی از منظر علم سیاست و جامعه­شناسی سیاسی درباره مسئله اقوام در خاورمیانه و به­طور خاص کشورهایی با ترکیب قومی مرکب، انجام شده و راه­حل­هایی نیز برای حل این مسائل از سوی پژوهشگران، صاحب­نظران و استراتژیست­ها پیشنهاد شده است. یکی از این تحلیل­ها و راه­حل­ها که در دو دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است پیشنهاد الگویی چندفرهنگی­گرا برای خاورمیانه است. این الگوی لیبرال در پی آن است که به قومیت­ها رسمیت دهد و آن­ها را در چارچوب هویت، فرهنگ، زبان و اقلیمی متمایز از قومیت­های دیگر مورد شناسایی قرار داده و تمایز میان آن­ها را مبنای سیاست­گذاری قرار دهد. در نوشته حاضر می­کوشم نشان دهم این الگو برای جوامع خاورمیانه مناسب نیست و نه تنها مسئله قومیت را حل نمی­کند بلکه به دلایل مختلف به شکاف و انشقاق و تعمیق بحران­ها کمک می­کند که دامنه آن از مسئله قومیت فراتر رفته و کلیت کارآمدی و امنیت کشورها را به خطر انداخته و فرایند ملت­سازی را با تاخیر جدی مواجه می­کند.

کلیدواژه‌ها


Barry, Brian (2001), Culture and Equality: An Egalitarian Critique of Multiculturalism. Cambridge: Polity Press.
Fukuyama, Francis (2018). Identity: Contemporary Identity Politics and the Struggle for Recognition, Profile Books.
Kymlicka, Will & Pföstl, Eva (eds.) (2014). Multiculturalism and the Minority Rights in the Arab World, Oxford University Press.
Kymlicka, Will (1995). Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights, Oxford University Press.
Kymlicka, Will (2007). Multicultural Odysseys: Navigating a New International Politics of Diversity, Oxford University Press.
Reinhardt, Karin (2011), “Mononational Germany? Multinational Switzerland? A Critique of Will Kymlicka’s Multiculturalism,” Nations and Nationalism, 17(4), 775-793.
Stojanovic, Nenad (2001), “Swiss Nation-State and its Patriotism: A Critique of Will Kymlicka’s Account of Multination States,” Polis, vol. 11, 45-94.
Walker, Brian (1997), “Plural Cultures, Contested Territories: A Critique of Kymlicka,” Canadian Journal of Political Science. XXX: 2, 211-234.