1
دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، دانشکده حقوق و الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2
استادیاردانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده
این مقاله به بررسی مفهوم عدالت انتقالی و اجرای آن در خصوص جنگجویان خارجی در مخاصمه مسلحانه سوریه در پرتو اصل صلاحیت تکمیلی مثبت دیوان بینالمللی کیفری پرداخته است. از آنجایی که محاکمه ناقضان حقوق بینالمللی بشر دوستانه در سوریه جزو اهداف عدالت انتقالی میباشد، اصل صلاحیت تکمیلی مثبت با قادرسازی دولت برای تحقیق و تعقیب جنایات بینالمللی از قبیل جنایت نسلزدایی، جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی این امکان را به نظام قضائی ملی سوریه میدهد تا مجرمین و ناقضان حقوق بشر و بشردوستانه را محاکمه نماید. صلاحیت تکمیلی مثبت مبتنی بر گفتگو و تقسیمکار بین دیوان و محاکم ملی و همچنین بر همکاری و مشارکت متقابل دیوان و مراجع ملی تاکید میکند، این عمل نوعی تعامل با مناسبات میان نظامهای ملی و نظام بینالمللی به وجود میآورد که در مقابله با پدیده بیکیفرمانی مؤثر است. تکمیلی بودن صلاحیت دیوان، برای وضع قوانین لازم در راستای جرمانگاری جنایات مشمول صلاحیت دیوان است. بر اساس یافتههای این پژوهش، این امکان وجود دارد تا دولت سوریه خلاءهای موجود در نظام عدالت کیفری ملی خود برای تحقیق و تعقیب در مورد جنایات ارتکابی توسط جنگجویان خارجی را با اتکای به اصل تکمیلی مثبت دیوان بینالمللی کیفری برطرف نماید. در این خصوص جرمانگاری جنایات بینالمللی و همچنین آموزش سیستم قضائی، تعقیب مجرمین، اصلاح وباسازی نیروی پلیس و قضات برای مستندسازی جرائم، انجام تحقیقات درخصوص جرائم انجام شده، از جمله ظرفیتهایی است که با اتکای به اصل صلاحیت تکمیلی مثبت فراهم میشود، لذا چنین امکانی برای کشورهای غیرطرف اساسنامه مثل سوریه وجود دارد.
)