استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
این مقاله درصدد است نشان دهد ایدئولوژی ملیگرایی که در غرب نقش مهمی در دولت - ملت سازی بر عهده داشت و یکی از مبانی محوری در گذر از سازمان های سیاسی قدیم به پدیده دولت – ملت مدرن بود، در خاورمیانه چه نقشی را ایفا کرد و چه تاثیری بر فرآیند دولت - ملت سازی در این منطقه بر جای گذارد. نکته حایز اهمیت آنکه، برخلاف جوامع غربی که ایدئولوژی ملی گرایی در پویش درونی و در فرآیند تکامل این جوامع شکل گرفت، ملیگرایی در جوامع خاورمیانه همانند پدیده دولت - ملت، یک مفهوم وارداتی بود. براین اساس، در این مقاله تلاش می شود با بررسی دو جریان بزرگ ملیگرایانه در خاورمیانه؛ یعنی ملی گرایی لیبرال و پان اسلامیسم، تاثیر و پیامد آنها بر عرصه دولت - ملت سازی در خاورمیانه مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا ابتدا مفهوم مل ی گرایی بررسی می شود و سپس در دو مبحث جداگانه ایدئولوژیهای ملیگرایانه لیبرال و پان اسلامیسم، معرفی و به پیامدهای آنها بر عرصه دولت - ملت سازی در جوامع خاورمیانه پرداخته می شود.
)