تحول تکنولوژی موشکی ایران و پیام دهای منطقه ای آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز. ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد مطالعات منطقه ای خاورمیانه دانشگاه شیراز. ایران

چکیده

هدف این مقاله بررسی واکنش ها و پیامدهای منطقه ای تحول و پیشرفت تکنولوژی موشکی ایران در منطقه خاورمیانه است. ایران از جمله معدود کشورهایی است که با تعدد همسایگان و قرارگیری در یک محیط استراتژیک، یک واحد سیاسی بین المللی ویژه با تهدیدات متکثر به شمار میرود؛ بنابراین، در راهبرد امنیتی خود با توجه به اتحادهای سیاسی و نظامی کشورهای منطقه با غرب و تنش سیاسی با برخی از کشورهای غربی بر سیاست بازدارندگی تاکید کرده و همواره سعی در افزایش قدرت بازدارندگی منطقه ای از طریق توسعه و تحول در تکنولوژی موشکی خود داشته است. این مقاله با طرح این پرسش که تحول و پیشرفت تکنولوژی موشکی ایران با چه پیامدهایی در سطح منطقه خاورمیانه همراه بوده است؟ با بهره گیری از روش توصیفی- تبیینی این فرضیه را موردبررسی قرار میدهد که مهمترین پیامدهای منطقه ای فعالیتهای موشکی ایران به دو محور اسراییل و کشورهای حوزه خلیج فارس مرتبط بوده است. در حالی که محور اسراییلی از طریق سامانه های موشکی و دفاع ضدموشکی به دنبال واکنش به قدرت‌ یابی موشکی ایران بوده، محور خلیج فارس از طریق اتحاد و ائتلاف نظامی و امنیتی با قدرتهای فرامنطقه ای به ویژه آمریکا و بهره گیری از سپر دفاع موشکی این کشور، درصدد پاسخ به روند فعالیتهای موشکی ایران برآمده است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که هدف آمریکا از گسترش روابط دفاعی- امنیتی با اعراب حوزه خلیج فارس و اسراییل و استقرار سامانه های دفاعی و ادغام این سامانه ها با سامانه دفاعی در ترکیه و اسراییل، محاصره کامل ایران و مهار توانمندی موشکی این کشور است.
 

کلیدواژه‌ها


ایزدی، یدالله (1392)، «دوره چهارم جنگ شهرها علیه ایران از 8/12/66 تا 31/1/67»، فصلنامه نگین ایران، سال دوازدهم، شماره 45.
بشری، اسماعیل (1389)، «نقش موشک در سیاست بازدارندگی ج.ا.ایران»، مجله پژوهش‌(نامه) روابط ‌بین‌الملل، شماره 49.
گروه امنیت ملی پژوهشکده علوم دفاعی دانشگاه امام حسین (1379)، «جنگ آینده در دکترین نظامی رژیم صهیونیستی»، مجله سیلست دفاعی، شماره 33-32.
پرتو، امین و عبدالحسین‌زاده، شراره (1392)، «توسعه فناوری نظامی به‌مثابه اصلی‌ترین پاسخ به تهدیدات امنیت ملی: مورد اسراییل»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال 16، شماره دوم.
شاپیر، ییفتاح اس (1382)، «راه‌حل‌های نامتعارف برای معماهای نامتعارف (دکترین امنیتی اسراییل در قرن 21)»، ترجمه احمد رشیدی، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال دهم، شماره 10.
عباسی اشلقی، مجید (1385)، «روابط نظامی-امنیتی آمریکا و شورای همکاری خلیج‌فارس پس از 11 سپتامبر»، فصلنامه مطالعات خاورمیانه، سال سیزدهم، شماره‌های 2 و 3.
طارمی، کامران (1382)، «تحلیلی بر نقش موشک‌های بالستیک در دکترین دفاعی ایران» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 59.
فریدمن، لارنس (1386)، بازدارندگی، ترجمه روح‌الله طالبی‌آرانی و عسگر قهرمانپور‌بناب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
قاسمی، فرهاد (1391)، «بازسازی مفهومی نظریه بازدارندگی منطقه‌ای و طراحی الگوهای آن بر اساس نظریه‌های چرخه قدرت و شبکه» فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره 38.
قاسمی، فرهاد (1388)، «الزامات تئوریک بازدارندگی منطقه‌ای ج.ا.ایران» فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال ‌اول، شماره 3.
قربانی، مژگان (1391)، «استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا در خلیج‌فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال دهم، شماره 38.
قناص‌الحمیدی، حمیدی (1381)، جایگاه تسلیحات هسته‌ای در تفکر استراتژیک اسراییل، ترجمه اسماعیل اقبال، تهران: دانشگاه امام حسین (ع).
کردزمن، آنتونی. اچ (1382)، موازنه نظامی در خلیج‌فارس و خاورمیانه، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات دفاعی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (ندسا)، تهران: نشر سایه روشن.
کرمی، جهانگیر (1375)، «جنگ‌افزارهای مدرن و منازعات منطقه‌ای؛ پیامدهای استراتژیک موشک‌های بالستیک برای خاورمیانه» فصلنامه راهبرد، شماره 12.
لورا، سالمن (1383)، بولتن ویژه: «اسراییل و موشک ضد موشک آرو»، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
مایل افشار، فرحناز و عزتی، عزت‌الله (1389)، «تحلیلی بر نقش قدرت‌های مداخله‌گر در خلیج‌فارس و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، سال هفتم، شماره 26.
 
 
Cordesman, Anthony H & Kleiber, Martin (2007), “Iran’s Military Forces and Warfighting Capabilities: the Treat in the Northern Gulf”, Center for Strategic and International Studies, Washington,D.C.
Cordesman, Anthony H. (2012), “Expanding the Role of the GCC in Gulf Security”, Center for Strategic & International Studies (observed: 16,10,2016), at: https://www.ciaonet.org/attachments/26083/uploads.
Cordesman, Anthony H & etal. (2014), “the Gulf Military Balance: The Conventional Asymmetric Dimensions”, Center for strategic & International Studies (observed:1,12,2015), at: http://csis.org/files/publication/140131_Cordeman_GulfMilitaryBalance_VolumeI_Web.pdf.
Cordesman, Anthony H. (2015), “the Iran Nuclear Agreement and Iranian Missile Developments”, Center for Strategic & International Studies, (observed: 22,11,2015), at: http://csis.org/publication/iran-nuclear-agreement-and-iranian-missile-developments.
Cordesman, Anthony H. (2015), “The Arab-U.S. Strategic Partnership in the Gulf“,Center for Strategic & International Studies (observed: 14,10,2016), at: https://csisprod.s3.amazonaws.com/s3fspublic/legacy_files/files/publication/150507_US_Arab_Gulf_Strategic_Partnership.pdf.
Gopalaswamy, Bharath. (2008), “Iran’s Missile Program”, Cornell University, BASIC Getting to zero papers, No.4, (observed: 15,11,2015), at: http: //www.basicint.org /sites /default /files /gtz04_0.pdf.
Feickert, Andrew. (2014), “Iran’s Ballistic Missile Capabilities”, Congressional Research Service, The Library of Congress, (observed: 2,12,2015), at: http: //fpc.state.gov/ documents /organization /39332.pdf.
Hildreth, Steven A. (2012), “Iran’s Ballistic Missile and Space Launch Programs”, Congressional Research Service, (observed:1,11,2015), at: http://fas.org/sgp/crs/nuke/R42849.pdf.
Kadry Said, Mohamed (2001), “Missile Proliferation in the Middle East: A Regional Perspective”, the Middle East (observed: 11,10,2016), at: http://www.peacepalacelibrary.nl/ebooks/files/UNIDIR_pdf-art75.pdf.
Karthikeyan T, V & Kapoor A, K. (1990), “Guided Missiles”, Defense Scientific Information & Documentation Center, Defense Research & Development Organization, Ministry of Defense, Delhi-110 054.
Khaitous, Tariq (2009), “Arab Reactions to a Nuclear-Armed Iran”, Washington Institute for Near East Policy (observed: 6,10,2016), at: https://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/pubs/PolicyFocus94.pdf.
National Air and Space Intelligence Center (2009), “Ballistic and Cruise Missile Threat”, Wright-Patterson Air Force Base, (observed: 10,12,2015), at: http://fas.org/irp/threat/missile/naic/NASIC2009.pdf.
Piatrowsk, Marchin A. (2013), Bulletin: “Israeli Anti-Ballistic Missile and Counter Rocket Systems: Architecture and Operational Record”, the polish institute of international Affairs, No 14 (467), (observed: 6,10,2016), at: https://www.files.ethz.ch/isn/159788/Bulletin%20PISM%20no%2014%20(467),%2011%20February%202013.pdf.
Reneberes, Louis & Chain, John T. (2014), “Living with Iran: Israel Strategic Imperative”, the Begin-Sadat Center for Strategic Studies, No 249 (observed: 6,10,2016), at: http://besacenter.org/wp-content/uploads/2014/05/Loius-Rene-Beres-and-General-John-T-Chain-Living-with-Iran-PP249-May-27.pdf.
Rubin, Uzi. (2006), “the Global Range of Ballistic Missile Program”, Jerusalem Center for Public Affairs, (observed: 2,11,2015) at: www.jcpa.org/brief/brief005-26.htm.
Sharp, Jeremy M. (2015), “Aiding Israel after the Iran Nuclear Deal: Issues for Congress”, CRS INSIGHT (observed: 6,10,2016), at: https://www.fas.org/sgp/crs/mideast/IN10387.pdf.
SIPRI. (2016), “SIPRI Military Expenditure Database”, (observed: 26,10,2016) at: http://www.sipri.org/research/armaments/milex-database.
Slantchev, Branislav L. (2005, May2), “Introduction to International Relations: Deterrence and Compellence”, Department of Political Science, University of California-San Diego (observed: 11,12,2015), at: http://slantchev.ucsd.edu/courses/ps12/08-deterrence-and-compellence.pdf.
Torabi, Ghasem. (2012), “The West Air Defense System and Iran National Security (with Particular Emphasis on the NATO Missile Defense Shield An Iranian Quarterly), vol. 10, Nos-3-4, pp.145-166 (observed: 12,10,2016), at: img.cmess.ir/en/pdf/10.pdf.