نسبت اندیشه و عملکرد سیاسی اخوان المسلمین مصر (2013 - 2012 )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی. تهران ایران

2 دکتری روابط بین الملل از دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران

چکیده

اخوان المسلمین یکی از بزرگترین و بانفوذترین جنبش های اسلامی است که پس از خیزش مردمی مصر در سال 2011 ، نخستین بار به رهبری محمد مرسی توانست از طریق شیوه دموکراتیک به قدرت برسد؛ اما این قدرت بیش از یک سال دوام نداشت. این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که چه نسبتی بین اندیشه اخوان المسلمین مصر و کنش سیاسی آنها وجود دارد. یافته های تحقیق نشان می­دهد که اخوان پس از کسب قدرت و روبرو شدن با واقعیت های موجود و بنابر شرایط جدید تا حدود زیادی در اندیشه، ارزشها و هنجارها و انگاره های هویت ساز خود در جهت حفظ و تثبیت قدرت تجدیدنظر کرده و درنتیجه هویت و منافع جدیدی برای خود تعریف کرده که برخلاف مولفه های اصلی و بنیادین شکل­دهنده اخوان، نهایتا به یکی از عوامل ناکامی حکومت اخوان تبدیل شده است. البته باید توجه داشت که هویت و منافع جدید اخوان، دارای قرائتی متفاوت از هویت گفتمانی پیشین این جنبش بوده که تناقض سیاسی یاد شده نهایتا منجر به عدم انسجام سیاسی، کاهش مشروعیت حاکمیت مرسی و ناکامی حکومت اخوان شده است.

کلیدواژه‌ها


آقا بخشی، علی (1374)، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، مرکز اطلاعات مدارک علمی ایران.
 ابراهیم، محمد و دیگران (1385)، اخوان المسلمین مصر، تهران: اندیشه‌سازان نور.
امرایی، حمزه (1383)، انقلاب اسلامی و جنبش‌های اسلامی معاصر. تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
 احمدی، حمید (1390)، جامعه‌شناسی جنبش‌های اسلامی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
باقری دولت‌آبادی، علی (1393)، از هاشمی تا روحانی بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه‌انگاری، تهران: انتشارات تیسا.
بشیریه، حسین (1384)، آموزش دانش سیاسی (مبانی علم سیاست نظری و تاسیسی)، ج پنجم، تهران: نگاه معاصر.
پورحسن، ناصر (1392)، ارزیابی عملکرد دولت اخوان المسلمین مصر در قبال مسئله فلسطین، فصلنامه فلسطین شماره 21-20.
تاجیک، محمدرضا (1377)، غیریت و هویت، فصلنامه متین، شماره 1.
خامه یار، عباس (1390)، ایران و اخوان لمسلمین: عوامل همگرایی و واگرایی از پیدایش تا 1991. تهران: موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
خواجویی، محمد (1392)، «روابط مصر و ترکیه روی شیب نزولی» ، ایسنا، زیر:http://www.irna.ir/html/1392/13920431/80746659.htm
صادقی اول، هادی؛ چیت‌سازیان، محمدرضا (1392) رویکرد اخوان المسلمین در قبال فرایند دموکراسی در مصر، پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، سال اول، شماره 2.
صدیقی، کلیم (1375)، مسایل نهضت‌های اسلامی، ترجمه سید هادی خسروشاهی، انتشارات موسسه اطلاعات تهران.
عطایی عبدالله، قاسمی بهزاد (1393)، «بسترهای تاریخی تحول گفتمان سیاسی اخوان المسلمین مصر با تاکید بر مسئله نظام سیاسی»، فصلنامه پژوهشنامه‌ی تاریخ اسلام، سال چهارم، شماره شانزدهم.
علیخانی و همکاران، علی‌اکبر (1384)، اندیشه سیاسی در جهان اسلام، تهران: پژوهشکده علوم انسانی.
قاسمی، بهزاد (1394)، اخوان المسلمین مصر و تجربه نظام سیاسی، موسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، چاپ اول.
عوض پور، مهدی (1392)، «ریشه‌ها و پیامدهای برکناری محمد مرسی»، اندیشکده راهبردی تبیین، مشاهده شده در تاریخ 6/4/95
عزیزی، شهاب و کاظمی، علی‌اصغر (1397)، اخوان المسلمین مصر در قدرت و دلایل ناکامی سیاسی، سیاست جهانی، دوره هفتم شماره اول.
فوزی یحیی، پایاب، بهروز (1390)، «مقایسه تطبیقی اشتراکات و افتراقات اندیشه سیاسی جنبش اسلامی سنی اخوان المسلمین در مصر و جنبش اسلامی شیعی در ایران»، فصلنامه‌ی شیعه شناسی، سال نهم، شماره 36.
مطلبی، مسعود و اخلاقیان سمیه، (1394)، «بررسی سازه‌انگارانه تاثیر اخوان المسلمین مصر بر روابط دوجانبه مصر و اسراییل پس از بهار عربی (2011 تاکنون)»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال چهارم، شماره پانزده.
محمودیان، محمد (1391)، جنبش اخوان المسلمین آینده سیاست خارجی مصر، مطالعات راهبردی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، شماره 55.
محمدنیا، مهدی (1393)، سازه‌انگاری کلی‌گرا: یک رهیافت جامع برای توضیح رفتارهای سیاست خارجی ایران، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره اول.
مرادی، مجید (1381)، «دولت در اندیشه سیاسی البنا»، مجله اندیشه سیاسی، شماره نوزدهم.
ملائکه، سیدحسن، حسینی، سید محمدامین (1395)، «علل شکست اخوان المسلمین در برپایی حکومتی باثبات در مصر»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 27.
معینی علمداری، جهانگیر (1391)، «پراگماتیسم و تحقیق در علوم سیاسی»، فصلنامه‌ی سیاست، مجله‌ی دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی، دوره‌ی 42، شماره‌ی 2.
واعظی، سیدمحمود (1391)، بحران‌های سیاسی و جنبشهای اجتماعی در خاورمیانه؛ نظریه‌ها و روندها، تهران:‌ دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
صبانیوز، بررسی علت شکست اخوان المسلمین و مرسی
http://sabernews.com/shownews.php?idnews=20167 مشاهده شده در تاریخ 12/6/95
البنا، حسن، (هـ 1433)، مجموعه رسایل، چاپ اول، قاهره، دار الصحوه.
سلامه، معتز (2012)، «محددات العلاقات المصریه السعودیه فی المجال الخلیجی»، ملف الأهرام الإستراتیجی.
 
سماح، حسن (2012) الدکتور أحمد عکاشه: المصریون یصنعون من «مرسى» فرعوناً جدیداً
السویدی جمال سند، (2015)، السراب، مرکز الإمارات للدراسات والبحوث الاستراتیجیه.
صالح، فرحان (2015)، حول تجربه الاخوان المسلمین من جمال عبدالناصر الی عبدالفتاح السیسی، الهیئه المصریه العامه للکتاب.
قرضاوی، یوسف، (2013)، الدین و السیاسه، چاپ دوم، قاهره، دار الشروق.
عبدالجواد، محمد السید و غیطانی، ابراهیم، (2012) «قراءه فی ملفات العلاقات الاقتصادیه المصریه السعودی»، المصری الیوم، الرابط:http://www.almasryalyoum.com/node/1978811
عزمی، اکرم (2012)، «حقیقه الدور السعودی فى المنطقه ومحاولات إجهاض الثوره المصریه»، فیسبوک، الرابط:https://www.facebook.com/akram.azmi
غیطاس، جمال محمد (2014) مصر فی زمن الاخوان: وصف بالبیانات والمعلومات، المرکز العربی للبحوث والدراسات.
العنانی، خلیل (2007)، اخوان المسلمون فی مصر: شیخوخه تصارع الزمن، القاهره، مکتبه الشروق الدولیه.
شمس، محمد، (2013)، «مناورات الثوره المضاده فی (تبوک)»، مجله الحجاز، الرابط:http://www.alhejazi.net/seyasah/0112702.htm
لباد، مصطفی، (2012)«المکشوف والمستور فی العلاقات المصریه -السعودیه: سلاح المساعدات المالیه الفتاک»، موقع آراء، الرابط:http://www.araa.com/opinion/4688
 
 Al-kurdi, J. (1990), The Muslim Brotherhood and democracy, conference transformed to confrontation, Liwa al-islam.
Rubin, Barry. (2012), Understanding the Muslim Brotherhood, Foreign
Policy Research Institute, Vol3, No2.
Jeffrey T Checkel, (1998), “The constructivist turn in international relations theory” World Politics – Vol.50, No.2, January.
 Reus-Smit, C.(2001),”Constructivism”In Burchill,Linklater.et al.
 Krasner, s(2000), ”War, Hotel Fires, and Plance Crashes.”Review of International studies,26:131-36.
 Ruggie, J.G. (1998), Constructing the World Polity: Essays on International Institiutionalization. London and New York: Routledge.Egypt From Tahrir to Transition, DECEMBER, 2011
http://www.gallup.com/poll/157046/egypt-tahrir- transition.aspx?g_source=egypt&g_medium=search&g_campaign=tiles (last accessed 2015/08/25).
. Rosen. Stephen Peter. (2010), An Empire, If You Can Keep It, National
Interest, spring.
Scarborough, Rowan (2012), "Muslim Brotherhood Inherits U.S. War Gear", The Washington Times, December 6.
Vidino, L. (2011), Egyptian crosscurrents: the Muslim Brotherhood and democracy on the Nile. Homeland Security Policy Institute.
Moussalli, Ahmad (2009), Wahhabism, Salafism and Islamism: Who Is the Enemy? www.conflictsforu. org. (last accessed 2015/08/25).
Wendt, Alexander (1994), ‘Collective Identity Formation and the International State’, American Political Science Review, Vol. 88, No. 2.
Zollner, B. (1989), Representatives of the Muslim Brotherhood respond to the governments report. Liwa Al-Islam.