جهانی شدن و تحول در ساخت اقتصادی کشورهای عرب خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه تهران. ایران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه رازی کرمانشاه. ایران

چکیده

جهانی شدن اقتصاد موجب تسریع در جابجایی بین­ المللی سرمایه، کالا، نیروی کار، تجارت و ادغام در شبکه ­ای از مبادلات اقتصاد جهانی شده است. در این راستا مقاله حاضر درصدد است تا تاثیرات جهانی شدن اقتصاد بر کشورهای عرب خاورمیانه را در چارچوب مؤلفه ­هایی چون پیوندپذیری و ادغام پذیری در اقتصاد جهانی شده، آزادسازی اقتصادی، تقویت بخش خصوصی، جذب سرمایه­ گذاری خارجی و تنوع سازی اقتصادی را توصیف و تبیین کند. این پژوهش با طرح این سوال که جهانی شدن اقتصاد چه تاثیراتی در ساختار اقتصادی کشورهای عرب خاورمیانه خواهد گذاشت؟ با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی این فرضیه می ­پردازد که جهانی شدن اقتصاد موجبات تحول اقتصادی در این کشورها به صورت ادغام در اقتصاد بین ­الملل، اثرپذیری از بحرا نهای بین ­المللی ، تاثیرپذیری از الزامات کشورها ب هصورت ادغام در اقتصاد بین ­الملل، اثرپذیری از بحرانهای بین­ المللی ، تاثیرپذیری از الزامات نهادهای بین­ المللی ، آزادسازی تجاری و اقتصادی، افزایش رقابت ­پذیری، تقویت بخش خصوصی (خصوصی­ سازی)، افزایش شاخص سرمایه گذاری خارجی، رشد اقتصاد توریستی، افزایش تنوع­ پذیری در اقتصاد، یکپارچگی مالی و شکل­ گیری بازار مشترک را فراهم خواهد کرد. در این پژوهش، جهانی شدن اقتصاد به عنوان متغیر مستقل و پیامدهای اقتصادی آن در کشورهای عربی خاورمیانه به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که اجرای اصلاحات اقتصادی، افزایش میزان ادغام ­پذیری، خصوصی ­سازی، تنوع ­سازی و جذب سرمایه گذاری خارجی در میان کشورهای عربی نسبت به دهه ­های گذشته، امضای موافقت­نامه ­هایی مربوط به تجارت آزاد بین ­المللی ، از نتایج مواجهه با فرآیند های ناشی از جهانی شدن در کشورهای عربی منطقه خلیج فارس است.

کلیدواژه‌ها


اکبریان، رضا و محسن شکری، (1395)، «جهانی‌شدن و منطقه‌گرایی اقتصادی در حوزه شورای همکاری خلیج‌فارس»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره 5، شماره 2.
آرتورز،هری، (1382)، «جهانی‌شدن و پیامدهای آن»، مترجم مرکز پژوهش­های اسلامی صداوسیما،مجله­ی سیاحت غرب، سال 1، شماره ۴.
 
پور احمدی، حسین و رسول حسینی کرانی، (1388)، «ژئوپلیتیک کشورهای نفتی خلیج‌فارس و چالش­های جهانی‌شدن اقتصاد(ایران، عربستان، کویت، امارت متحده عربی، قطر و عراق)»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 5،شماره اول.
 
خانی، علی‌رضا، (1380)، «دموگرافی خلیج‌فارس»،مجله اطلاعات سیاسی –اقتصادی، سال 16، شماره 17، پیاپی 174.
شهابی، سهراب و فهیمه عباسی، (1396)، «جهانی‌شدن اقتصاد و ثبات رژیم­های سیاسی در خاورمیانه عربی»، فصلنامه روابط خارجی، سال 9، شماره اول.
یاوری، مجید، (1391)، «دورنمای اقتصاد جهان، منطقه و شمال افریقا»، مجله اقتصادی – ماهنامه بررسی مسایل و سیاست اقتصادی ، شماره 6و 7.
 
Al-Yousif, Yousif Khalifa. (2004), Oil Economies and Globalization: The Case of the GCC Countries, Topics in Middle Eastern and African EconomiesVol.6, September 2004.
Auty, Richard. (2012), “Oil and Development in the Middle East “Paper prepared for the Annual BRISMES Conference, Lancaster University, March 28th.
Azarbaijani, K., Karimi, H., Nagheli, sh. (2012), Estimate the Impact of FDI on Trade Flows in the Sector of Economic OECD ountries, Journal of Development Economic and Planning, 3(3), PP. 23-30. (In Persian).
 Drine,Imed. (2009), Impact of the Global Economic Crisis on the Arab Region, WIDER Angle newsletter, June 2009, ISSN 1238-9544,https://www.google.com/search.
Gadir Ali, Ali Abdel. (2003), Globalization and Inequality in the Arab Region,https://www.google.com/search?hl=fa&sourc.
Held, D., McGrew, A., Goldblatt, D. and Perraton, J. (1999), Global Transformations: Politics, Economics, and Culture. Oxford: Polity Press.
Hoekman, Bernard& Khalid Sekkat. (2010), Arab Economic Integration: The missing links,https://www.google.com/search.
International Monetary Fund. (2016), Annual Meeting of Arab Ministers of Finance. April 2016. Manama, Bahrain.
Economic, Annual Meeting of Arab Ministers of Finance. April 2016. Manama, Bahrain.
Economic.
 Lawson, Fred. (2012), "Transformations of Regional Economic Governance in the Gulf Cooperation Council", Center for International and Regional Studies, Georgetown University School of Foreign Service in Qatar.
Malik, Adeel and Bassem Awadallah. (2011),” The Economics of the Arab SpringCSAE Working Paper WPS, Oxford and Jeddah, December.
Mustafa, Mairna Hussein. (2010), Tourism and Globalization in the Arab World, International Journal of Business and Social Science, Vol. 1 No. 1; October 2010.
Ngaire, Woods. (2001), International Political Economy in an Age of Globalization, (A final version of this paper appears as chapter 13 in John Baylis and Steve Smith (eds), The Globalization of World Politics, Oxford University Press, 2001, pp. (277-298).
Özyavuz, Anaïs& Dorothée Schmid. (2015), Persistence and Evolutions of the Rentier State Model in Gulf Countries, https://www.google.com.
Pomerancblum, Gabriel &Sergio Kakitani. (2017), Arab countries see 25% increases in FDI,https://www.google.com/search? Arab.
Shah, Anup. (2010). APrimer on Neoliberalism, http://www.globalissues.org/article/39/a-primer-on-neoliberalism.
Shangquan, GAO. (2000), Economic Globalization: Trends, Risks and Risk Prevention, CDP Background Paper No. 1, ST/ESA/2000/CDP/1.
Ujvari, Balazs. (2011), Conemporary Economic Globalezation: Global Economy, Triadiztion or Stratification?http://archive.atlantic-community.org/app/webroot/files/articlepdf/Economic%20Globalisation.pdf