تاثیر شکاف قومی و مذهبی بر ناپایداری سیاسی در افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تاریخ، مدرس دانشگاه. تهران. ایران

2 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد خرم آباد. لرستان. ایران

3 کارشناس ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد شهرضا. اصفهان. ایران

چکیده

کشور افغانستان دارای اقلیت های قومی، نژادی، زبانی و مذهبی فراوانی است که، بسترساز گسستگی، شکاف، تنش و کشمکش های فراوان در این کشور شده است. درواقع هر عضو جامعه ی افغانستان بیش از آنکه خود را در قالبی فراملی تعریف کند با تاکید بر عناصر فرو ملی به ویژه قومیت و مذهب؛ خود را یک پشتون، هزاره، تاجیک، ازبک حنفی و یا شیعه تعریف می کند. بی شک در چنین جامعه ای که از یک­سو، بحران هویت تمامی سطوح جامعه را در برگرفته است و از سوی دیگر مردم با نظام سیاسی خود بیگانه­ اند؛ نمی توان انتظاری جز دچار شدن این کشور به بحران و ناپایداری سیاسی داشت. این پژوهش با طرح این سوال که شکاف قومی و مذهبی در افغانستان چه تاثیری بر تداوم بحران سیاسی در این کشور داشته است؟ با روش توصیفی_ تحلیلی به ارزیابی این فرضیه می پردازد که وجود شکاف های قومی، مذهبی نقش تعیین کننده­ای در تداوم بحران  سیاسی در این کشور ایفا نموده است. یافته ها نیز صحت ادعای فوق را تا یید نموده و مبین این است که شکاف های قومی_ مذهبی مهمترین عامل شکل ­گیری و تداوم بحران سیاسی در افغانستان است و این عامل در کنار ضعف ساختار اقتصادی موجب تضعیف دولت، ایجاد یک نوع حکومت ملوک الطوایفی و تقویت مخالفان آن شده است؛ که در آن به جای روح هویت ملی، روح هویت های جمعی و قومی حاکم است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، مصطفی، (1388)، «بررسی جنگ‌های داخلی افغانستان با نظریه تضاد»، سخن تاریخ، شماره چهارم.
امیدی، علی. خانی، اعظم (1389)، «بحران سیاسی قرقیزستان "انقلاب لاهه" تا "انقلاب بی‌رنگ" از منظر جامعه‌شناسی سیاسی»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 70.
آریانفر، عزیز، (2011)، دیدگاه­ها و یادداشت­ها، نشرکاوه، بی‌جا.
بختیاری، محمد عزیز، (1373)، «تحلیل بحران سیاسی، اجتماعی افغانستان»، فصلنامه معرفت، شماره 10.
بررسی‌های راهبردی، (1387)، «افغانستان پس از مداخله آمریکا»، مرکز مطالعات نقسا، شماره 251.
پای، لوسین و دیگران، (1380)، بحران­ها و توالی­ها در توسعه، ترجمه غلامرضا خواجه سروی، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
پناهی، محمد عادل، (1378)، «درآمدی بر ثبات سیاسی: به‌سوی شناخت گونه‌ها و شاخصه»، راهبرد.
حسینی، رضا، (1383)، «شیعیان افغانستان»، فصلنامه شیعه شناسی ،سال دوم،شماره پنجم.
حیدری ،محمدعلی. حمید رهنور،(1390)،« افغانستان،نیروهای بیگانه و چالش دولت- ملت‌سازی»، فصلنامه ره نامه سیاستگذاری،سال دوم،شماره چهارم. 
حیدری، محمدعلی. رهنورد، حمید،(1390)،« افغانستان، نیروهای بیگانه و چالش دولت - ملت‌سازی»، فصلنامه ره نامه سیاستگذاری، سال دوم،شماره چهارم.
خسروشاهی، سیدهادی،(1370)، نهضت‌های اسلامی در افغانستان، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
خواجه سروی، غلام‌رضا،(1382) ،«رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری  اسلامی ایران»، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
خواجه سروی، غلام‌رضا،(1385)،« چارچوبی برای تحلیل رقابت سیاسی و ثبات سیاسی با نگاهی به تجربه جمهوری اسلامی ایران »، دو فصلنامه دانش سیاسی ،شماره سوم.
دهخدا، علی‌اکبر،( 1377) ، لغت‌نامه، جلد هشتم، چاپ دوم، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
دهشیار،حسین، (1390)، سیاست خارجی آمریکا در افغانستان،تهران، نشر میزان.
دهشیار،حسین،(1387) ،«آمریکا و پارادایم قومی در افغانستان»، اطلاعات سیاسی اقتصادی،شماره257-258.
روا ،الیور،(1369)،افغانستان، اسلام و نوگرایی سیاسی،ترجمه ابوالحسن سرو قدم،آستان قدس رضوی.
زاهدی، محمدعلی،(1389)،« شکاف قومی و اضمحلال حزب خلق در افغانستان»، سخن تاریخ، سال هشتم.
ساندرز، دیوید،(1380)، الگوهای بی­ثباتی سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سبحانی، مهدی،(1388)، «راهبرد جدید آمریکا در افغانستان»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و سوم، شماره سوم.
صدیق،فرهنگ،(1380)، افغانستان در پنج قرن اخیر، موسسه مطبوعاتی اسماعیلی،قم.
عظیمی دولت‌آبادی، امیر،( 1387)، منازعات نخبگان سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
علامه،غلام حیدر،(1383)، «نظام حقوقی سیاسی افغانستان جدید»، نشریه حقوق اساسی، سال دوم، شماره سوم.
علی‌آبادی، علیرضا،( 1375) ، افغانستان، چاپ سوم، تهران، وزارت امور خارجه.
فرجی راد، عبدالرضا، درخور، محمد، ساداتی، سید هادی،(1390)، « بررسی روند دولت-ملت سازی در افغانستان و موانع پیش رو»، دانشنامه، شماره14.
فرهنگ، س. م. ح،(1380)، جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی شیعیان افغانستان، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمه الله.
فکوری،محمدعلی،(1388)،« قوم‌گرایی و نقض حقوق بشر در افغانستان»، فصلنامه سفیر،سال سوم شماره دوازدهم.
قوام، عبدالعلی،(1384)، سیاست مقایسکلیفورد، مری لوئیس،(1368)، سرزمین و مردم افغانستان، ترجمه، مرتضی اسعدی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
محبی، محمد عارف،(1385)، «قشربندی و نظام توجیهی نابرابری اجتماعی در افغانستان»، جامعه فردا.
محمدی لرد، عبدالمحمود،(1390)، «سازمان­های اطلاعاتی ثبات سیاسی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره سوم.
معین، محمد،(1371)، فرهنگ فارسی، جلد اول، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم. 
میلی، ویلیام،( 1377)، افغانستان، طالبان و سیاست‌های جهانی، ترجمه‌ی عبدالغفار محقق، مشهد، انتشارات ترانه.
واعظی، حمزه،(1378)، «بحران افغانستان: قومیت‌ها؛ چالش‌ها و ریشه‌ها»، فصلنامه سراج، شماره18.
هادیان،حمید،(1388)، «ضعف ساختاری دولت - ملت‌سازی در افغانستان»، فصلنامه راهبرد،شماره 51.
 
 Sharani, M. nazif and Robert Canfild, (1984), Revolutin and Rebelion in Afghanistan: Anthorpological prspective, California, Berkly, university of California press.
Goodson, Larry, (2003), Afganistan s long road to Reconsteuctoin, journal of Democacy, Vol 14.