واکاوی مؤلفه های اثرگذار بر سیاست خارجی مصر (2015 - 1948)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه یزد . ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای. یزد. ایران

چکیده

سیاست خارجی هر واحد سیاسی مهمترین، مؤثرترین و چالش برانگیزترین عرصه فعالیت هر دولتی محسوب می شود. در همین راستا با نگاهی به سیاست خارجی منطقه­ ای و فرا منطقه­ ای مصر در دوران های تاریخی مختلف، فراز و نشیب های متغیری در آن می توان ملاحظه نمود. هرچند این فرازوفرودها، علل مختلفی دارد اما با یکدیگر مرتبط اند. ارزش استراتژیک مصر در نظام بین­ الملل و حتی خاورمیانه کنونی تا حد زیادی به نقش فعال آن در مسایل منطقه ­ای بستگی دارد. از آنجا که سیاست خارجی، هیچ­ گاه در خلا شکل نمی­ گیرد و عواملی چند، در تکوین آن نقش دارند، بدین منظور، نوشتار پیش رو، به واکاوی مؤلفه ­های اثرگذار بر سیاست خارجی مصر، در بازه زمانی (2015-1948) می پردازد. در مقام ریشه یابی این شاخص ها، می توان بر اساس دو معیار مادی و معنایی، این پارامترها را دسته بندی نمود. به زعم نگارنده، عناصری هم چون: موقعیت ژئوپلیتیک؛ نفوذ قدر تهای منطقه ­ای و برون منطقه ای؛ وجود منابع محدود تصمیم ­گیری در سیاست خارجی را در زمره عوامل مادی و نیز عناصری چون: دگردیسی در اهداف ملی و فراملی؛ دولت - ملت سازی ناقص؛ هویت یابی متکثر و فرهنگ سیاسی داخلی را در گروه عوامل معنایی می توان جای داد که در این پژوهش سعی می شود این عوامل مورد بررسی قرار گیرند. این پژوهش یک پژوهش تحلیلی- توصیفی است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای- اسنادی می باشد.

کلیدواژه‌ها


احمدیان، حسن (1390)، «اخوان المسلمین، مصر و حماس؛ به‌سوی حداقل­گرایی»، فصلنامه مطالعات فلسطین، سال چهارم، شماره پانزدهم.
احمدی، حمید و بیدالله خانی، آرش (1391)، «روابط مصر- اسراییل: پیشینه، چالش‌ها و چشم‌اندازها»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره چهاردهم.
 اسدی، علی‌اکبر (1390)، «بیداری اسلامی در جهان عرب و امنیت رژیم صهیونیستی»، فصلنامه مطالعات فلسطین، سال چهارم، شماره سیزده.
اطاعت، جواد (1375)، ویژگی‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه، تهران: مؤسسه اندیشه‌سازان نور.
باقری دولت‌آبادی، علی و شفیعی، محسن (1393)، بررسی سیاست خارجی ایران در پرتو نظریه سازه‌انگاری، تهران: انتشارات تیسا، چاپ نخست.
 بروجردی، عبدالهادی (1386)، توسعه روابط ایران و عرب، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول.
بیداللّه خانی، آرش (1392)، «تحولات جهان عرب: الگوی تغییر نظام امنیتی در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و هشتم، شماره صد و ششم.
 پور رستمی، ناصر (1357)، اعراب و اسراییل و آینده، تهران: انتشارات جاویدان.
تکیه‌ای، مهدی (1375)، کتاب سبز مصر، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ نخست.
 جهانگیر، کیامرث و اسماعیلی، مرتضی (1392)، «تاثیر انقلاب اسلامی بر جنبش بیداری اسلامی در شمال آفریقا»، فصلنامه سیاست، سال چهل و سوم، شماره صد و شصت و نهم.
 حاتمی، محمدرضا (1390)، «تحولات و ساختار منطقه خاورمیانه، فصلنامه روابط خارجی»، سال سوم، شماره دوازدهم.
حاجی یوسفی، امیرمحمد (1382)، ایران و رژیم صهیونیستی: از همکاری تا منازعه، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ نخست.
 سردار نیا، خلیل اللّه (1390)، «تحلیل ساختاری و کنش گرا بر چرایی حکومت اقتدارگرا در مصر»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، شماره دهم.
شیرازی، ابوالحسن و دیگران (1391)، سیاست و حکومت در خاورمیانه، تهران: انتشارات سمت.
 فرجی، محمدرضا (1391)، «پارامترهای تعیین کننده سیاست خارجی مصر از انقلاب ناصر تا کودتای ارتش»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال نخست، شماره چهاردهم.
فلاح زاده، محمدهادی (1384)، آشنایی با کشورهای اسلامی: جمهوری عربی مصر، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، چاپ دوم.
 قالیباف، محمدباقر و پور موسوی، موسی (1387)، «ژئوپلیتیک نوین خاورمیانه و سیاست خارجی ایران»، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال چهلم، شماره شصت و ششم.
 قوام، عبدالعلی (1376)، سیاست‌های مقایسه‌ای، انتشارات سمت، چاپ دوم.
 کیمچ، جان (1352)، دومین رستاخیز عرب، تهران: مرکز نشر سپهر، چاپ نخست.
مؤثقی، احمد و زاهدی، نساء (1390)، «تاثیر بحران اجتماعی و جهانی‌شدن بر ظهور بنیادگرایی در مصر»، فصلنامه سیاست، شماره چهل و یکم، شماره صد و شصت و پنجم.
هینبوش، ریمون الویشس (1382)، سیاست خارجی کشورهای خاورمیانه، ترجمه علی گل محمدی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ نخست.
Akhavi, Shahrough (1975), “Neo- Patrimonial Elite, In frank Tachau, ed.
Ayubi, Nazih (1995), “Overstating The Arab State, Politics And Society In The  Middle- East, London: I.B: Tauris.
 Blayde, Lisa (2011), “Elections  And  Distributive  Politics  In  Mubarak's, Egypt, Cambridge  University  Press.
Chen, J (2005), “Egypt And Middle East”, Beijing University Press.
 Freedman, Robert, Owen (1998), “The  Middle  East  And  Peace  Process”: The  Impact  Of  The  The  Olso  Accords, Gainsville, University  Press  Of  Florida.
Haber, J & Ighani, H (2013), “A Delicite Balancing Act, Egyptian Foreign Policy After  The  Revolution”, The  Institute  For  Middle  East  Studies.
 Hinnebusch, Raymond (1982), “Children of The Elite: Political Attitudes of The Westernized Bourgeoisie in Contemporary Egypt”, Middle East Journal 36. No. 4.
Mclennan, Barbara. N (1998), “Comparative Political System, Massachusetts”. A Devision Of Wads Worth Publishing Company.
Osman, Tarek (2010), “Egypt On the Brink: From Nasser To Mubarak”, YaleUniversity Press.
 Quandt, William (2003), “Camp David, Peace Making and Politics”, The Brooking Institute Washington DC.