تاثیر گفتمان سیاسی سوسیالیسم بر نقاشی مدرن مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده هنرهای صناعی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی، تبریز، ایران

2 دانشجوی دکتری هنرهای اسلامی تبریز، مربی دانشکده هنر و علوم انسانی حضرت معصومه قم، ایران.

چکیده

مطالعه تاریخ هنر از دوران مدرن به بعد، درواقع مطالعه گفتمان­های سیاسی و فرهنگی جاری در کشورها است. در این دوران دیگر نمی ­توان آثار فرهنگی و هنری را به صورت مستقل و بر اساس خصوصیات زیبایی ­شناسانه آنها مورد خوانش قرار داد. این آثار خود قرائتی از گفتمان­های قدرت و غالب جامعه­شان محسوب می ­شوند. به دنبال تغییرات سیاسی در مصر به دلیل سرکوب­های پی­ درپی رژیم­ها و دولت­ها ایدئولوژی­های حاکمان قدرت نیز دچار تحول شده و از این ­رو سیاست­های فرهنگی و هنری به عنوان ابزاری در دست حاکمان قدرت، منجر به خلق و تولید آثاری می­ شود که بازتولید دولت­هاست. لذا در تحلیل لایه­های معنا در این آثار لازم است به رویکردهای گفتمانی پنهان در اثر توجه کرد که در پی انقلاب 1952 به رهبری ناصر (1970 – 1956) در مصر سوسیالیسم به عنوان مهم­ترین گفتمان سیاسی مطرح شد و تاثیر بسزایی در هنر مصر گذاشت. این گفتمان، یک ایدئولوژی ضداستعماری بوده و افرادی که در حوزه هنر و فرهنگ کار می­ کردند، سعی داشتند با مباحثی پیرامون ماهیت، هدف و آینده، عدم ­قطعیت­ های اطراف خود را مطرح کنند. ناصر و هم­ حزبان وی، هنر و دستاوردهای آن را به عنوان افتخار ملی، محترم شمرده و از هنر به عنوان بخشی از فرهنگ جامعه در جهت بیان مرام ­های سیاسی خود بهره بردند. این مقاله سعی دارد با بررسی آثار نقاشی مهم­ترین هنرمندان این دوره از تاریخ هنر معاصر مصر، عبدالهادی الجزار، عفت ناجی و راغب ایاد به بررسی پیوند زبان نقاشی و ایدئولوژی سوسیالیسم در جهت خلق معانی جدید، بپردازد. نتایج حاکی از آن است که ایده ملت مدرن مصر، به عنوان یک گفتمان فرهنگی، با پیدایش هنر مدرن مصر گره خورده است. در آثار هنرمندان سوسیالیم مصری ملت، صرفا کشور مصر به صورت یک نهاد سیاسی نیست بلکه یک ایده فرضی و ساخته شده است که اعضایش را حول یک جغرافیا و تاریخ­های مشترک، متحد می­سازد.

کلیدواژه‌ها


 امیرپور، فرزانه و سیده مریم روضاتیان. (1397)، «بررسی الگوی تحلیل گفتمان میشل فوکو و مباحث علم معانی در نامه­‌های عاشقانه چهار منظومه غنایی»،  فصلنامه متن شناسی ادب فارسی (علمی‌ – پژوهشی) معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان، سال پنجاه و چهارم، دوره جدید، سال دهم شماره دوم (پیاپی38 )، تابستان.
 ایمانی، پویا. (1385)، «مدرنیسم در هنر روسیه»، ماهنامه ایراس، شماره 15.
تنهایی، حسین ابوالحسن، اعظم راودراد، محمد‌رضا مریدی. (1389)، تحلیل هنر خاورمیانه، بررسی شکل‌گیری قواعد هنری در جامعه نقاشی معاصر ایران، جامعه شناسی هنر و ادبیات سال دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان.36-7.
 خداوردی، مجید. (1374)، گرایش‌های سیاسی در جهان عرب، ترجمه عبدالرحمان عالم، چاپ سوم، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
صالحی‌­زاده، عبدالهادی. (1390)، درآمدی بر تحلیل گفنمان میشل فوکو، روش‌های تحقیق کیفی، معرفت فرهنگی و اجتماعی، شماره 7، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
عبدالملک، انور. (1385)، اندیشه سیاسی عرب در دوره معاصر، ترجمه سید احمد موتقی، قم، دانشگاه مفید.
عزیزیان، مریم. (1396)، «تاثیر میثاق الوطنی جمال عبدالناصر بر فرهنگ مصری، با تاکید بر حوزه تاریخ»، نشریه مطالعات تاریخ فرهنگی؛ پژوهش‌نامه انجمن ایرانی تاریخ سال هشتم، شماره سی ودوم، تابستان.
محمود امین العالم. (1378)، مناقشات حول مقاله ثروت عکاشه، 636.
نجاتی، غلامرضا. (1351)، جنبش‌­های ملی مصر از محمدعلی تا جمال عبدالناصر، تهران :شرکت سهامی انتشار.
 
 Al Qassemi. (2017), Sultan Sooud, The Politics of Egyptian Fine Art, Century Foundation1919-2019,may16.
 Al-Sharuni, A Museum in a Book, 86; 1928 is the date given in Abu-Ghazi, Ragheb ‘Ayyad for the exhibition.
 Awad, sara and Wagoner, Brady. (2017), Street art of resistance, Palgrave Studies in Creativity and Culture, Series editors, Vlad Petre Glăveanu Department of Psychology Webster University Geneva, Switzerland, Brady Wagoner Department of Communication and Psychology Aalborg University Aalborg, Denmark.
 Beth Baron. (2005), Egypt as a Woman Nationalism, Gender, and Politics, University of California, press brekeley, LosAngeles.london.
Elizabeth Miller. (2012), Nationalism and the Birth of Modern Art in Egypt, University of Oxford Coptic equality. Oxford: Oxford University Press. Department of the History of Art, DPhil Candidate.
Elshakry, Omnia. (2009), Artistic Sovereignty in the Shadow of Post-Socialism: Egypt’s 20th Annual Youth Salon, Journal 7, June-August.
 Hassan, Sana. (2003), Christians Versus Muslims in Modern Egypt: the century-long struggle for Izzal-Din Najib. (1982), the dawn of modern Egyptian photography, Dar Al Mustaqbal, Cairo, p 87.
 Karnouk, Liliane. (2005), Modern Egyptian art, 1910-2003, Cairo: American University in Cairo.
 Mahon, Maureen. (2000), The Visible Evidence of Culture Producers.Annual Review of Anthropology.
 Mitchell, Timothy. (2002), Rule of Experts (Berkeley: University of California Press.
 Naef, Silvia. (1996), A La recherché dune moderite Arab: Levolution des arts plastiquues en Egypte, au Liban, et en Iraq. Geneva: Slatkine Press.
 Sabatino, Michelangelo. (2010), Pride in Modesty: Modernist Architecture and the Vernacular Tradition in Italy. Toronto: University of Toronto Press.
 Verdery, Katherine. (1991), National Ideology Under Socialism: Identity and Cultural Politics in Ceau$escu’s Romania. Berkeley: University of California Press.
 Winegar, Jessica. (2006), Creative Reckonings: The Politics of Art and Culture in Contemporary Egypt (Stanford, Calif.: Stanford University Press.
 http://tajikniaz.blogfa.com/post/83.
 http://nasser.bibalex.org/Speeches/browser.aspx?SID=1015.