دکتری حقوق بین الملل عمومی، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه، تهران، ایران
چکیده
پس از جنگ جهانی دوم و تدوین و تثبیت نظام جدید حاکم بر جامعه بین‌الملل، حرکت به سمت تشکیل و توسعه نهادهای بین‌المللی و اعمال قدرت از سمت آن‌ها در جهت تنبیه دول مخالف یا مخدوشکننده نظم بین‌الملل بیش از پیش احساس شد. سازمان ملل متحد ثمره این نوع دیدگاه بود و تحریم یکی از ابزارهای این سازمان بوده است. روابط میان ابرقدرت‌ها در دوران جنگ سرد بهطور عملی مانع از تشدید و تکرار استفاده از این ابزار شد اما در دوران پس از جنگ سرد، تحریم‌ها به کرات مورد استفاده قرار گرفت. تحریم‌های جامعی که در موارد متعدد و با چنان شدتی اعمال شد که نه فقط دولت‌ها بلکه آحاد مردم را متاثر کرد. همین مسئله و بویژه معیارهای حقوق بشری، سبب شد تا نوع جدیدی از تحریم مدنظر قرار گیرد. این نوع جدید تحریم بهعنوان تحریم هوشمند شناخته می‌شود. این پژوهش در پی بررسی چگونگی شکل‌گیری، مبانی حقوقی، معیارها و اصول حاکم بر تحریم هوشمند و تبیین اهداف و تحلیل بازخورد این نوع تحریم‌ها در بستر مورد استفاده است. اهمیت این مطالعه در نقش اساسی تحریم و بویژه تحریم هوشمند در کنش و واکنش‌های بین‌المللی مستتر است و ضرورت آن نیز ناشی از کمبود پژوهش‌های مرتبط با ادبیات تحریم هوشمند در گستره زبان فارسی است.
)