جامعه اروپا و مسائل خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

رابطه کشورهای اروپایی با خاورمیانه، ادامۀ یکی از قدیمی ترین روابط میان قاره ای است که از زمان امپراتوری روم که با امپراتوری ساسانیان در ارتباط بوده تا رابطه شارلمانی و هارون الرشید و از جنگهای صلیبی تا کشمکش های امپراتوری مقدس روم­- ژرمنی با امپراتوری عثمانی و بالاخره از روابط استعماری کهن تا روابط نو استعماری خط متداومی را ترسیم می کند. اما از دهه 70 که اروپا قدم در راه وحدت سیاسی نهاد و رشتۀ جدید مطالعات منطقه ­ای نیز در خصوص زیر سیستم­ های منطقه ­ای دیدگاه های جدیدی را گشود، این سؤال مطرح شد که آیا اروپای متحد می تواند به عنوان یک بازیگر مستقل به حساب آید یا نه؟ یکی از متغیرهایی که می توان به کمک آن میزان همبستگی و استقلال اروپای متحد را به آزمون گذاشت، مسائل خاورمیانه است. خاورمیانه منطقه ­ای نیست که اروپا نسبت به آن بی اعتنا باشد. علایق متعدد اقتصادی، سیاسی و استراتژیک اروپا را به این منطقه متصل می سازد و بدین لحاظ نسبت به حوادث آن نیز حساس بوده و واکنش نشان خواهد داد، مگر آن که موانعی جدی از انجام آن جلوگیری کند. یکی از این موانع ممکن است مشکلات و مسائل داخلی اروپا باشد و عامل دیگر موانع بین ­المللی یا تلفیقی از هر دو. حوادث ده سال اخیر نشان می دهد که اروپا فاقد موضعی واحد و نقشی قابل توجه در مسایل خاورمیانه بوده است. به نظر می رسد که ائتلافی از چند عامل اروپا را از ایفای نقش واقعی در خاورمیانه بازداشته است و چشم ­انداز آینده نیز نوید ایفای چنین نقشی را نمی دهد. ما در این مقاله، تصویری اجمالی از نقش کمرنگ اروپای متحد در خاورمیانه و دلایل آن را به نمایش می گذاریم.

کلیدواژه‌ها