دریای مازندران یا خزر که بزرگترین دریاچه دنیا و به عبارت دیگر گسترۀ آبی داخلی است، در دوران میوسن در حدود 12 میلیون سال پیش قسمتی از دریای بزرگ تتیس بوده که بخشی از آسیای مرکزی و فلات ایران یا خلیج فارس را در بر می گرفته است ولی این دریای بزرگ به تدریج در نتیجه تحرکات آرام پوسته زمین یا تحرکات چینه ای (تکتونیسم) دستخوش چندپارچگی شده که دریای خزر و دریای آرال تکه های جدا شده از آن هستند. دریای خزر تا اواخر دوره میوسن از طریق کانال مانیچ با دریای سیاه مرتبط بود ولی این رابطه پس از پدیده انشقاق قطع شد و خزر تبدیل به پهنه آبی کاملا بسته گردید. ساختار جوامع ساحلی دریای خزر در طول تاریخ دستخوش دگرگونی های عمده شده است.
)