تحلیلگران سیاست خارجی و کارشناسان عادی در ارزیابی متغیرهایی اختلاف نظر دارند که علت اصلی مسلح شدن و پیامدهای آن به شمار می رود. آنها به ویژه در مورد سه مسأله اساسی اختلاف دارند: 1. آیا جنگ افزار باعث صلح یا جنگ می شود؟؛ 2. آیا جنگ افزار پیامد یا علت کشمکش هاست؟؛ 3. آیا جنگ افزار موجب رشد اقتصادی یا توسعه نیافتگی می شود؟ بحث در خصوص مسأله نخست به تشخیص دو الگوی توضیحی اصلی می انجامد. طبق نخستین الگو، که معمولا الگوی آمادگی نامیده می شود تنها برتری نظامی است که باعث بازدارندگی و مانع تبدیل کشمکش به جنگ می شود. الگوی مخالف ادعا می کند که افزایش توان نیروهای مسلح به تلاش مشابهی از سوی دشمن می انجامد که نتیجه اش «مارپیچ جنگ افزار – تنش» است که به نوبه خود به جنگ می انجامد. الگوی مسابقه تسلیحاتی که اغلب الگوی مخالف را به ان نام می نامند، استدلال می کند که نظامی گری سریع (مسابقه تسلیحاتی» به خودی خود عامل مهمی در روند تشدید مناقشه است.
)