استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
طی سالیان پرنشیب و فراز گذشته، در خاورمیانه دو پدیده منازعه و توسعه در جریان بوده است. انچه حائز اهمیت است این که در ادبیات مربوط به مسائل مختلف این منطقه توجه عمده روی مسئله منازعه، بخصوص اختلافات و جنگ های میان اعراب و اسراییل بوده است. پدیده منازعه خصلیتی آشکار و پر سروصدا داشته و عمدتا قدرتهای بزرگ در آن نقش ایفا کرده اند. وقوع دو جنگ جهانی که این منطقه را نیز بی نصیب نگذاشت وقوع جنگهای داخلی (به عنوان مثال جنگهای داخلی سودان و لبنان) و جنگهایی که عمدتا نقش آزادسازی کشورهای منطقه را از یوغ استعمار داشتند، وقوع چهار جنگ میان اعراب و اسراییل، جنگ میان ایران و عراق از طولانی ترین جنگهای قرن کنونی و بالاخره حمله عراق به کویت و اشغال و سپس آزادسازی آن به دست نیروهای متحدین همه به قدری اهمیت داشته که خواه ناخواه توجه محققان را به خود جلب کرده اند. اما پدیده توسعه با روندی آرام میان مردم منطقه و دولتها در جریان بوده و همکاری یا تضاد میان جوامع و حکومتها در امر پیشبرد رفاه اقتصادی و توسعه کشورها را شامل شده است، ولی این مسئله آن چنان که بایسته است مورد توجه کشورهای منطقه واقع نشده است.
)