دولت های فرومانده و امنیت بین الملل: مطالعه موردی عراق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه مستنصریه بغداد. بغداد. عراق

چکیده

از جمله مسایلی که در بحث امنیت بین‌الملل در چند دهه اخیر مطرح گردیده است مسایل دولت‌های فرومانده می‌باشد. این دولت‌ها دارای آثار و پیامدهای متفاوتی بر حوزه‌های گوناگون روابط بین‌الملل می‌باشند. دولت عراق ازجمله کشورهای فرومانده­ای است که در سال‌های اخیر نیز در روابط بین‌الملل موردتوجه قرار گرفته است. در این پژوهش در پی آنیم که به بررسی تاثیر دولت عراق به‌عنوان یک دولت فرومانده بر امنیت بین‌الملل بپردازیم. سوال اصلی پژوهش ما بر این امر استوار است که دولت فرومانده عراق چه تاثیری بر امنیت بین‌الملل خواهد داشت؟ در فرضیه به بررسی مسایل مختلف که ناشی از دولت فرومانده عراق است و امنیت بین‌الملل را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نشان می‌دهیم که عدم توانایی دولت در حل مشکلات زمینه‌ساز ناامنی در این کشور و درنتیجه جهان بوده است. بر اساس نظریه مکتب کپنهاک، ضعف و درماندگی دولت عراق زمینه را برای شکل‌گیری سه نوع تهدید اجتماعی، اقتصادی_ تجاری و فیزیکی برای فضای بین‌الملل فراهم ساخت. این کشور به‌عنوان مصداق کشور فرومانده، فاقد بسیاری از معیارهای امنیت انسانی و اثربخشی است و متعاقب آن نیز حاکمیت قانون، کنترل فساد و آزادی مردم معنای خود را برای شهروندان در عراق از دست داده است. تهدیدهای همچون بیکاری، وضعیت نامناسب اقتصادی، فقر، نبود نظام آموزشی پایدار، مهاجرت، بیماری‌های عفونی، قاچاق و آوارگی... از مهمترین مولفه ­ها و تهدیدهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی می‌باشند که دولت‌های فرومانده­ای نظیر عراق نیز می‌تواند از عاملان اصلی شکل‌گیری چنین تهدیدهایی در نظام بین‌الملل محسوب شود.

کلیدواژه‌ها


روتبرگ، روبرتی.(1381)، «دولت- ملتهای ناکام و امنیت بین المللی»، ترجمه نرگس اثباتی، مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره 185 و 186.
رضایی، داود.(1384)، «مطالعات بین الملل: تحول مفهوم دولت در نظریه های روابط بین ­الملل»، مجله مطالعات راهبردی، شماره 27.
یزدان فام، محمود.(1388)، «دولت های شکننده و امنیت انسانی»، مجله مطالعات راهبردی، شماره 46.
کیوان حسینی، اصغر.(1387)، «نظریه دولت ضعیف و فرومانده: باز تعریف جغرافیای سیاسی خشونت»، هیافت های سیاسی و بین المللی، سال 16، شماره 16.
شریعت، فرشاد.(1382)، «تحول جامعه مدنی در اندیشه سیاسی غرب (5) هابز؛ قدرت فرد و آزادی دولت»، مجله اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره 187 و 188.
پورقمی، علی.(1381)، «ارتش عراق ضعف نظامی و کارایی سیاسی»، مجله مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 31.
پورسعید، فرزاد.(1389)، «برآورد استراتژیک عراق آینده»، مجله مطالعات راهبردی، شماره 47.
غرایاق زندی، داوود.(1389)، «فرآیند ملت - دولت سازی، شکل گیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده»، مجله مطالعات راهبردی، شماره 47.
ناکاش، پیتزاک.(1382)، «بدون مانیفیست نگاهی به وضعیت کنونی شیعیان عراق»، ترجمه محمدعلی معتضدیان، مجله زمانه، شماره 13.
خانبگی، رامین.(1389)، «جستاری بر وضعیت بانوان در عراق»، مجله پژوهش نامه زنان، شماره 1.
هشجین، زاهد غفاری. کشاورز شکری، عباس. حیدرخانی، هابیل.(1389)، «وضعیت اجتماعی عراقِ بعد از سقوط نظام بعثی»، مجله رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 12.
بوزان، بری.(1379)، «آشنایی با مکتب کپنهاگ در حوزه مطالعات امنیتی»، مصاحبه با بری بوزان، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سوم، شماره سوم.
صادقی، زهرا. یزدانی، عنایت الله.(1389)، «امنیت اجتماعی و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران (در قالب تهدیدات فرهنگی - اجتماعی)»، مجله مهندسی فرهنگی، شماره 39 و 40.
تعداد آوارگان عراقی به پنج میلیون نفر رسید.(1394)، خبرگزاری تابناک در: https://www.tabnak.ir/fa/news/543232/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A
 یونیسف درباره شیوع گسترده بیماری وبا در عراق و منطقه هشدار داده است.(1394). پرس تی وی، قابل دسترس در:
 سیف، الله مراد.(1389)، «مفهوم شناسی امنیت اقتصادی»، مجله آفاق امنیت، شماره 9.
روسیه: قاچاق نفت از سوریه و عراق به ترکیه ادامه دارد، (1394)، خبرگزاری جمهوری اسلامی، در:
چرا فرانسه مرکز عملیات تروریستی داعش شد؟ (1394)، خبرگزاری تسنیم، قابل دسترس در:
 
Nay, Olivier. (2013), “Fragile and failed states: Critical perspectives on conceptual hybrids”, International Political Science Review, vol43, no3.
Call, Charles. (2010), “Beyond the ‘failed state’: Toward conceptual alternatives”, European Journal of International Relations, vol17, no2.
T Call, Charles. (2008), “The Fallacy of the ‘Failed State’, Third World Quarterly”, Vol. 29, No. 8.
THURER, DANIEL. (1999), “The "failed State" and international law”, IRRC DECEMBER 1999 VOL.81, No836.
Patrick, Stewart. (2007), “‘‘Failed’’ States and Global Security: Empirical Questions and Policy Dilemmas”, International Studies Review, vol 9.
ARANGO,TIM.(2016), “Battered by War, Iraq Now Faces Calamity From Dropping Oil Prices”,at: http://www.nytimes.com/2016/02/01/world/middleeast/battered-by-war-iraq-now-faces-calamity-from-dropping-oil-prices.html?  
MITZEN, JENNIFER. (2006), “Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma”, European Journal of International Relations, Vol. 12, no.3.
Jackson,Peter.(2011), “The UK private security guards lured to Iraq”,at: http://www.bbc.com/news/uk-10838223.
Barak, Oren. (2007), “Dilemmas of Security in Iraq, Security Dialogue”,vol 38
Fattah, Hala. (2009), “A Brief History of Iraq, New York: Facts on File”, Inc. An imprint of Infobase Publishing.
Buzan, Barry, Waever, Ole. de Wilde, Jaap. (1998). “Security: A new. Framework for Analysis”, London: Lynne Reinner Publisher.
Booth, Ken. (2007), “Theory of World Security”, New York: CAMBRIDGE UNIVERSITY PRESS.
Cable, Vincent. (1995), “What is International Economic Security?” International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944), Vol. 71, No. 2.