تبیین سیاست خارجی قطر در قبال بحران سوریه (2017 - 2011)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌ای (گرایش خاورمیانه و شمال افریقا) دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران

2 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد. تهران. ایران

3 کارشناس ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه خوارزمی. تهران. ایران

چکیده

سوریه که تا پایان سال 2010 میلادی از کشورهای باثبات و تاثیرگذار در منطقه خاورمیانه به شمار می رفت؛ از ابتدای سال 2011 به یکی از بی ثبات ترین، رخنه پذیرترین و محوری ترین کانون های کشمکش و رقابت منطقه ای و بین المللی تبدیل شده است. بحران سوریه به دلیل کثرت و تنوع بازیگران تاثیرگذار در سه سطح داخلی، منطقه ای و بین المللی به یکی از غامض ترین و پیچیده ترین بحران های خاورمیانه از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون تبدیل شده است. یکی از بازیگران منطقه ای تاثیرگذار و از طرف های عمده کشاکش در بحران سوریه، قطر است. سیاست خارجی قطر در قبال ناآرامی های داخلی سوریه در ابتدا غیرشفاف و نامعلوم بود؛ به طوری که درابتدا از فعالیت های خشونت آمیز و تظاهرات اعتراض آمیز سور یها ناراضی بود و در کنار بشار اسد ایستاد؛ اما دوحه بعد از مدتی سیاست خود را تغییر داد و علیه بشار اسد موضع گرفت و به پشتیبانی از مخالفین نظام پرداخت. مقاله حاضر با استفاده از رویکرد توصیفی– تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای درصدد پاسخ به این پرسش است که چرا قطر در قبال بحران سوریه سیاست خارجی تهاجمی را اتخاذ کرده است؟ فرضیه پژوهش این است که قطر با هدف افزایش قدرت خود در سطح منطقه ای و برجسته سازی تصویر و نقش خود در سطح بین­المللی، رهیافت تهاجمی را در سیاست خارجی خود نسبت به بحران سوریه اتخاذ نموده است.

کلیدواژه‌ها


ابراهیمی، نبی‌الله (1390)، «‌اخوان‌گرایی و سیاست خارجی قطر در قبال انقلاب‌های عربی 2011»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، شماره اول.
اسدی، علی اکبر (1390)، «سیاست خارجی قطر و تحولات عربی؛ مبانی و مؤلفه‌ها»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، شماره 47.
امیدی، علی و مهرداد رشیدی علویچه (1392)، «بازنمایی تحولات سوریه در شبکه الجزیره 2013 - 2011»، فصلنامه مطالعات فرهنگ ارتباطات، سال چهاردهم، شماره 24.
بخشی، جواد (1391)، «نقش قطر در تحولات سوریه: بررسی سه‌گانه: پول، رسانه و دخالت نظامی»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
جعفری‌ولدانی، اصغر (1371)، «نگاهی به اختلافهای مرزی قطر و عربستان»، مجله اطلاعات سیاسی اقتصادی، شماره 63 و 64.
جعفری‌ولدانی، اصغر و سیدعلی نجات (1392)، «نقش قدرت‌های منطقه‌ای در بحران سوریه1390-1393»، فصلنامه‌ مطالعات خاورمیانه، سال بیستم، شماره چهارم.
جنتی، علی (1391)، «اهداف و نقش قطر در قبال تحولات اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا»، ماهنامه سیاسی تحلیلی همشهری دیپلماتیک، شماره 59.
ربیعی، حسین و جهانگیر حیدری (1393)، «تحلیل عوامل مؤثر بر پویش‌های ژئوپلیتیک قطر و تأثیر آن بر امنیت ملی ایران»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شماره 12.
طالبی آرانی، روح اله (1392)، «تغییر یا تداوم در سیاست خارجی قطر»، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13231.
علوی، حسن (1374)، قطر، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
ﻣﻮﺳﻮی ﺷﻔﺎﺋﯽ، ﺳﯿﺪﻣﺴﻌﻮد و زﻫﺮا زﻣﺮدی (1396)، «ژﺋﻮﭘﻠﯿﺘﯿﮏ ﮔﺎز و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺗﺮﮐﯿﻪ در ﺳﻮرﯾﻪ»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال ششم، شماره 22.
نای، جوزف (1387)، قدرت در عصر اطلاعات، چاپ اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
نجات، سیدعلی (1396)، بحران سوریه و بازیگران منطقهای، چاپ دوم، تهران: موسسه ابرار معاصر.
نجات، سیدعلی، و همکاران (1393)، «سلفی‌های جهادی – تکفیری در سوریه و رویکرد بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی، سال چهارم، شماره 11.
آل‌ثانی، محمد (2016)، «وزیر الخارجیه یؤکد حرص دوله قطر على حل النزاعات الدولیه بالطرق السلمیه»، وکاله الأنباء القطریه.
آل‌ثانی، علیاء (2016)، «‌قطر تطالب مجلس الأمن بحمایه المدنیین فی حلب»، موقع عکاظ.
الحسن، عمر (2012)، «دول الخلیج والازمه السوریه: مستویات التحرک و حصیله المواقف»، مرکز الجزیره للدراسات.
العطیه، خالد (2015)، «قطر لاتستبعد الخیار العسکری بسوریا»، موقع الجزیره.نت.
المقداد، فیصل (2015)، «المقداد: ردنا سیکون قاسیا جدا اذا جرى الاعتداء علینا»، موقع العربیه 24.
تعتاع، عبد الناصر (2012)، «الموقف العربی من الثوره السوریه»، مرکز أمیه للبحوث والدراسات الاستراتیجیه.
رجب، إیمان (2012)، «کیف یمکن فهم سیاسات قطر تجاه الثورات العربیه؟»، مرکز الاهرام للدراسات الاستراتیجیه.
شاهر، جوهر (2010)، «العلاقات السوریه - القطریه»، موقع منتدیات قانون العمانی.
شراره، ناصر (2013)، «سلّه عروض من أمیر قطر للأسد»، موقع قناه المنار.
عبدالجواد، محمد (2014)، «سوریا و قطر.. صداقه التهمتها نیران الثوره»، موقع المصری الیوم.
عبدالله، جمال و نبیل الناصری (2014)، «سیاسه قطر الخارجیه: استمراریه أم إعاده توجیه؟» تقاریر، مرکز الجزیره للدراسات.
فکری، مروی (2012)، «مابعد القوه الناعمه: السیاسه القطریه تجاه دول الثورات العربیه»، مجله السیاسه الدولیه، العدد 187.
Hanly, Ken (2012), "Qatar busy bribing Syrian officials to defect?", http://www.digitaljournal.com/article/330668#%20ixzz25Ki8Isc6.
Jansson, M, (2014), "Following the Money: Financing the Territorial Expansion of Psalmist Insurgents in Syrian", Swedish Defense Research Agency, Report No. 4947.
Khatib, Lina (2013), "Qatars Foreain Policy: The Linits of Pragmatism", International Affairs, vol.89.