تاثیر برنامه هسته ای ایران بر نظم منطقه ای خاورمیانه (2005 - 2013)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشگاه شیراز

چکیده

تا قبل از برنامه جامع اقدام مشترک در ژوئیه 2015 ، در طول یک دهه برنامه هسته ای ایران تاثیرات متعددی را بر فضای ذهنی و رفتاری کنش گران خاورمیانه بر جای گذاشت. بررسی ابعاد مختلف برنامه هسته ای به ویژه از منظر ارتباط و تاثیر آن بر نظم منطقه ای خاورمیانه از دو جهت حایز اهمیت است. نخست از منظر جایگاه و اهمیت توافق هسته ای در سیاست خارجی به ویژه در نظم منطقه ای خاورمیانه به نسبت دوران پیشا برجام. دوم توجه به ذهنیت کنش گران منطقه ای در مسیر شکل دادن سیاست خارجی و درک رابطه پیوندی و سیستمی بین موضوعات سیاست خارجی با محیط منطقه ای و بهره گیری از آن به عنوان تجربه ای مهم در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران. بر همین اساس در مقاله اخیر در راستای پاسخ به این سؤال اصلی برآمده ایم که برنامه هسته ای ایران چه تاثیراتی را بر نظم منطقه ای خاورمیانه 2005-2013 بر جای گذاشته است. در پاسخ این فرضیه مورد تحلیل قرار گرفته است که برنامه و دیپلماسی هسته ای ایران(تا قبل از توافق) منجر به تهدید پنداری و تقویت ذهنیت متخاصم کنش گران منطقه ای و تقابل ها در نظم منطقه ای خاورمیانه شده است که می توان در نمونه های مختلفی آن را مشاهده نمود که عبارتند از: مسابقه تسلیحاتی، جلوگیری از صدور افکار انقلابی ایران به عنوان تهدید منافع غرب و اعراب، اجماع واحدها جهت انزوای ایران، صف آرایی امنیتی برای مقابله با منافع و تحریم همه جانبه جمهوری اسلامی ایران. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها نیز کتابخانه ای، استفاده از مجلات، مقالات معتبر می باشد.

کلیدواژه‌ها