روابط ناتو با شورای همکاری خلیج فارس و تاثیر آن برامنیت منطقه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم سیاسی گرایش سیاست گذاری عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، نجف آباد، ایران

چکیده

منطقه خلیج فارس به علت جایگاه ژئوپولییتیک ژئواستراتژیک خود در سطوح امنیتی بین ­الملل، جایگاه ویژه­ای دارد. با توجه به اهمیت یافتن مفهوم ژئوپلیتیک در فضای پس از 11 سپتامبر به مانند دوران جنگ سرد به نظر می­رسد که بازیگران فرامنطقه ­ای نظیر ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو در مدیریت امنیتی منطقه­ ای خلیج فارس، نقش­ه ای جدیدی را بر عهده گرفته ­اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی «روابط ناتو با شورای همکاری خلیج فارس» و تاثیر آن بر امنیت منطقه به روش توصیفی انجام شده است. نتایج تحقیق چنین نشان می­دهند که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باید در راستای تنش ­زدایی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باشد و از بکارگیری تهدیداتی مبتنی بر ایجاد اختلال در مسیر انرژی خلیج ­فارس که به عنوان حلقه ارتباطی و مسیر اصلی انرژی منطقه به خارج است، پرهیز شود و برساخت یک الگوی امنیتی مشارکتی در منطقه که از ثبات و کارایی برخوردار باشد و در ضمن همه کشورهای منطقه را دربرگیرد، تاکید شود و تلاش­ هایی را نیز در این زمینه آغاز کند. همچنین با حضور ایران در ترتیبات امنیتی موجود و ایفای نقش فعال‌تر تلاش دستگاه دیپلماسی و دیگر نهادهای موثر برای حضور در پیمان‌های امنیتی موجود مانند شورای همکاری خلیج فارس و نیروی نظامی منطقه‌ای می‌تواند مقدمه‌ای برای اعتمادسازی و پذیرش نقش پراهمیت ایران از سوی کشورهای منطقه باشد. برای این منظور پذیرفته شدن ایران به عنوان عضو ناظر در شورای همکاری خلیج فارس و تلاش برای ارتقای جایگاه ایران، گام مثبتی در همین راستا ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


 
جان بیلیس (1379)، امنیت بین‌الملل در عصر پس از جنگ سرد، ترجمه حسین مجدی نجم، تهران: سپاه پاسداران، دوره‌ عالی جنگ.
جفری، کمپ (1383)، جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، ترجمه سید مهدی حسینی متین، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. جلد1. ص‌187.
رنجبر، مقصود (1378)، ملاحظات امنیتی در سیاست خارجی ج.ا.ا، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
زیو، ماز (1379)، امنیت منطقه‌ای، ترجمه‌ داود علمایی، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد، ص 47.
فروغی‌نیا، محمود (2006)، خلیج؛ چالش‌های سیاسی و نظامی و پدیده ناامنی منطقه‌ای از: www.did.ir.ppooo20045509332908
فلاحی، علی (1384)، «دیپلماسی بازرگانی فرا آتلانتیکی: دستور کار جدید تجاری اروپا-آمریکا در محیط جدید امنیتی»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
لورنس، فریدمن (1375)، گزیده‌ی مقالات سیاسی-امنیتی، مفهوم امنیت، ترجمه مؤسسه پژوهش‌های اجتماعی، تهران: بینش.
متقی، ابرهیم (1390)، «دیپلماسی انرژی ایران؛ الگوها و روندها، فصلنامه دیپلماسی انرژی»، موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، شماره یکم، سال اول.
امیر احمدیان، بهرام (2006)، امنیت جمهوری آذربایجان و ناتو، از: www.did.ir.ppooo20044101212411
امینی، نرجس (1385)، «مقایسه تطبیقی دیدگاه‌های سیاست خارجی و امنیتی احزاب مهم در اروپا»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر.
امینیان، بهادر (1384)، «پایایی و گسترش ناتو، نقش هژمونی آمریکا»، فصلنامه ژئوپولیتیک، شماره دوم.
بوزان، باری (1378)، مردم، دولتن‌ها و هراس، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
پژوهشکده مطالعات راهبردی (1381)، مهم‌ترین موضوعات امنیتی ایران از دیدگاه تحلیلگران خارجی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
جاویدنیا، کیومرث (1382)، «گسترش ناتو به شرق و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد (1382)، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، محدودیت‌ها، فرصت‌ها و فشارها»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 4.
دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1375)، مواضع جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 2.
دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی (1376)، مواضع جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 1.
رمضانی، روح‌الله (1380)، چارچوبی تحلیلی برای بررسی سیاست خارجی ج.ا.ا، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
روحانی، حسن (بی‌تا)، امنیت عمومی، امنیت ملی و چالش‌های فراروی، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
زارعی، اصغر (1384)، «دکترین امنیت ملی آمریکا، جهانی‌سازی امنیت و امنیت جهانی‌سازی»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
شجاع، شاپور (2006)، گسترش ناتو به شرق و اثرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از: www.did.ir.ppooo20040201202412
طباطبایی، سیدعلی و محمودی، علی (1389)، «تاثیر قراردادهای همکاری ناتو و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، راهبرد، شماره 55.
عبدالله خانی، علی (1383)، «نظریه‌های امنیت»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عبدالله خانی، علی (1384)، «دیباچه‌ای بر قانون امنیت ملی، (مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت بین‌الملل (3)»، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
عسگری، محمود (2007)، درآمدی بر اقتصاد سیاسی امنیت ملی از: www.did.ir.ppooo20040208503114
عسگری، محمود (2007)، رهیافت‌های شناخت‌شناسی امنیت از: www.did.ir.ppooo20041401001716
فولر، گراهام (1373)، قبله عالم: ژئوپولیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
قاسمی، علی (1384)، افکار، ابزارها و نهادها و دکترین امنیت ملی آمریکا، درویش، رضا، کتاب آمریکا (7)، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
قاسمی، فرهاد (1384)، «ساخت ژئوپولیتیکی سیستم نوین و استراتژی نظامی، امنیتی ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه ژئوپولیتیک، شماره دوم.
کچوئیان، جواد (1392)، «گسترش جغرافیایی و کارکردی ناتو، همشهری دیپلماتیک»، شماره 71.
کرمی، جهانگیر (1384)، «تحولات آسیای مرکزی در سال 1384»، ایراس، شماره 8.
کرمی، جهانگیر (1384)، «محیط امنیتی خاورمیانه و سیاست دفاعی ج.ا.ا»، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 53-52.
کرمی، جهانگیر (1385)، «بررسی الگوی رفتاری با اتحاد جماهیر شوروی»، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 3.
کوئن، فردریک (1382)، «ناتو و قفقاز جنوبی تلاش برای هیچ»، ترجمه سعید تقی‌زاده، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال دوازدهم، دوره سوم، شماره 42.
گودرزی، مصطفی (1390)، تحولات ناتو پس از جنگ سرد، قابل دسترسی در: www.asnoor.ir/public/Articles/view Articles.aspx?code=193414
ماندل، رابرت (1377)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
متقی، ابراهیم (1385)، «رهیافت امنیت بین‌المللی و فرآیندهای تحول در امنیت ملی ج.ا.ا از تنش‌زدایی تا درگیرسازی موثر»، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 12.
ملازمی، پیرمحمد (1384)، «فرصت‌ها و تهدیدات و چالش‌های فراسوی امنیت ملی ج.ا.ا»، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
منوری، علی (1384)، گسترش ناتو به شرق و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر.
 
JosephMcmillan, Richard. Sokolsky and Andrew C. Winner, "Toward a New Regional Security Architecture", Whashington Quarterly, Summer 2003, p. 167.
Nieuwoudt. Stacy, (2007), "LNG A Global Natural Gas Market on the Horizon", PIKERING Available at:http://www.tudorpickering.com.
http://www.irna.ir/fa/News/81423412