تروریسم و سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل و عضو هیات علمی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 کاندیدای دکتری علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

تروریسم از مهم­ترین مفاهیم عرصه نظری و عملی ساست بین الملل محسوب میشود. هدف این پژوهش تحلیل جایگاه تروریسم در سیاست خارجی آمریکا در منطقه خاورمیانه است. این مقاله با تفکیک سطوح سیاستهای اعلامی و نتیجه گرایی و با بهره گیری از مفهوم نهادمندی و دموکراسی در وضعیت دوران گذار و ارتباط آن با رویکرد پراگماتیسمی سیاست خارجی آمریکا به دنبال پاسخ به این سوال است که تروریسم چه جایگاهی در سیاست خارجی آمریکا بعد از 11سپتامبر داشته است؟ بر همین اساس فرضیه پژوهش چنین است؛ بعد از  11سپتامبر، سیاست خارجی آمریکا بر اساس سنت پراگماتیستی و رویکردی ابزاری به بهره برداری از تروریسم برای دستیابی به منافع خود پرداخته است. یافته های پژوهش نشان میدهند که نخست، 11سپتامبر کلید مشروعیت بخشی خشونت و مداخله گرایی بهشکل جنگ های پیش دستانه به بهانه مقابله با تروریسم بوده است و آمریکا به جای استراتژی مقابله، آن را فرصتی عاقلانه قلمداد کرده است؛ دوم، بین استراتژیهای امنیت ملی آمریکا، مقابله با تروریسم، حمایت از دموکراسی در خاورمیانه (در شکل گزینشی،) جنگ پیشدستانه ارتباط وجود دارد و دموکراسی مشروعترین ابزار پراگماتیستی در کنار مدیریت تروریسم است و می تواند اسلام را با تروریسم پیوند بزند؛ سوم، سنت پراگماتیستی سیاست خارجی آمریکا با تمسک به ابزار تروریسم، به اهداف متعدد خود دست یافته است که عبارتاند از دفاع از دموکراسی و ارزشهای لیبرالی از سوی آمریکا در کشورهای در حال گذار (انتقال) خاورمیانه، دستیابی به بازار نفت خاورمیانه و فروش تسلیحات.

کلیدواژه‌ها


مدرس دانشگاه مطالعات دفاع، کالج کینگ لندن و نویسنده کتاب دشمن دشمن من: پراکسی جنگ در سیاست بین‌الملل که در سال 2012 منتشر شد.
 نویسنده کتاب‌های معروف تاریخچه مردم آمریکا و تاریخ سیاست.
نیکسون - رییس‌جمهوری اسبق آمریکا – در نیویورک‌تایمز بیان کرد که «ما به‌خاطر دفاع از دموکراسی به کویت نرفته‌ایم چون نه در کویت و نه در کشورهای منطقه دموکراسی وجود ندارد. ما برای سرکوبی یک دیکتاتور به کویت نرفته‌ایم. ما به این دلیل به آنجا رفته‌ایم که به هیچ‌کس اجازه ندهیم به منافع حیاتی ما لطمه بزند.» (گارودی، 1387: 58 – 59).
برای آگاهی بیشتر ر. ک به:
Geraint Hughes. (2011), The Military’s Role in Counterterrorism: Examples and Implications for Liberal Democracies, Strategic Studies Institute U.S. Army War College, Carlisle, PA. ISBN 1-58487-489-9. P: 100.
 تحولات اخیر عراق و سوریه و تصرف بخش‌هایی از این دو کشور توسط داعش، به نوعی تداوم جریانات برآمده از اشغال عراق و افغانستان و تغییر معادلات حـاکم بر گروه‌های مختلف جهادی پس از حادثه 11 سپتامبر محسوب می‌شود. با سقوط امارت اسلامی طالبان و نیز پس از سقوط رژیم صدام در آوریل 2003، القاعده کوشیده عراق را به صحنه جدیدی برای مبارزه‌جویی خود تبدیل کند (اکبری، 1395: 8).
اکبری، حمیدرضا. (1395)، «چگونگی نقش‌آفرینی داعش در مناسبات سیاسی خاورمیانه»، جستارهای سیاسی معاصر، سال هفتم، شماره اول.
بوزان، باری؛ ویور، الی. (1388)، مناطق و قدرت‌ها: ساختار امنیت بین‌المللی، ترجمه‌ رحمن قهرمان‌پور، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
چامسکی، نوآم. (1375)، دموکراسی بازدارنده، ترجمه‌ مهوش غلامی، تهران: اطلاعات.
دیویس، مریل وین؛ سردار، ضیاءالدین. (1383)، چرا مردم از آمریکا متنفرند؟ ترجمه‌ عظیم فضلی‌پور، تهران: اطلاعات.
رضایی، فاطمه. (1395)، «بررسی روابط تسلیحاتی ایالات‌متحده آمریکا و عربستان سعودی؛ با نگاهی به شرکت‌های برتر نظامی جهان»، ایران یوریکا، موسسه ایرانی مطالعات اروپا و آمریکا.
 رورتی، ریچارد. (1383)، کشور شدن یک کشور، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: نی.
 رورتی، ریچارد. (1392)، حقیقت پست‌مدرن، ترجمه‌ محمد اصغری، تهران: الهام.
رورتی، ریچارد. (1385)، اولویت دموکراسی بر فلسفه، ترجمه‌ خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
زین، هاوارد. (2005)، تروریسم و جنگ، ترجمه‌ سعید ساری اصلانی، بی‌جا.
کاردان، عباس. (1390)، کتاب آمریکا (10): ویژه اسناد استراتژی امنیت ملی آمریکا پس از جنگ سرد، تهران: ابرار معاصر.
 مرادیان، محسن. (1390)، جهانی‌شدن بهترین فرصت، بنیادگرایی بدترین تهدید: بررسی اسناد برآورد دفاعی چهارساله آمریکا، در: کتاب آمریکا (10): ویژه اسناد استراتژی امنیت ملی آمریکا پس از جنگ سرد، تهران: ابرار معاصر.
هانتینگتون، سموئل. (1370)، سامان سیاسی در جوامع دست‌خوش دگرگونی، ترجمه‌ محسن ثلاثی، تهران: علم.
فروش تسلیحات آمریکایی در دوره ترامپ افزایش یافت، بازیابی در:            http://aa.com.fa.tr    
     
 Abadie, Alberto. (2004), Poverty, Political Freedom and the Roots of Terrorism, Harvard University and NBER, KSG Faculty Reserch Paper.
 Benjamin, Daniel. (2008),” Strategic Counterterrorism, Foreign Policy” at BROOKINGS Policy Paper 7. October, pp. 1-17.
Cosby, Stephen L. (2009), Human Security Concept: The Root of U.S. National Security and Foreign Policy, United States Marine COIPS Command and Staff College, Marine Corps Combat Development Command, Quantico, Virginia.
Crenshaw, Martha. (2005), Political Explanations, The International Summit On Democracy, Terrorism and Security, Addressing The Causes Of Terrorism. The Club De Madrid Series On Democracy and Terrorism, Madrid.
David, Javier. (2017), “US-Saudi Arabia seal weapons deal worth nearly $110 billion immediately, $350 billion over 10 years” CNBC, (25 December 2017), at: https://www.cnbc.com/2017/05/20/us-saudi-arabia-seal-weapons-deal worth-nearly-110-billion-as-trump-begins-visit.html.
Gause, Gregory F. (2005), “Saudi Arabia and the War on Terrorism,” in Adam Garfinkle (ed.), A Practical Guide to Winning the War on Terrorism, Hoover Institution Press, 2004. Reprinted in James F. Hoge, Jr. and Gideon Rose, eds, Understanding the War on Terror, Council on Foreign Relations Press.
Geraint, Hughes. (2011), “The Military’s Role in Counterterrorism: Examples and Implications for Liberal Democracies”, Strategic Studies Institute U.S. Army War College, Carlisle, PA. (25 December 2017), at: http://publications.armywarcollege.edu/pubs/2140.pdf.
 Gurr, Ted Robert. (2005), Executive Summary: Economic Factors, International Summit of Democracy, Terrorism and Security, Madrid, March 8-11 (Summary Report of Working Group 3). 25 December 2017, at: http://www.c-r.org/downloads/International%20Summit%20on%20Democracy_EAG.pdf.
House of Commons Foreign Affairs Committee. (15 July 2003), Foreign Policy Aspects of the War against Terrorism, Tenth Report of Session 2002–03, Report, together with formal minutes, oral and written evidence, London: The Stationery Office Limited. 25 December 2017, at: https://publications.parliament.uk/pa/cm200203/cmselect/cmfaff/405/405.pdf.
 Hunter, Shirin T. (2010), Iran’s Foreign Policy in the Post-Soviet Era, Greenwood, Santa Barbara,California.
Kremer, Alexander. (2011), “An American Leftist Patriot, IN: The Roots of Rorty’s Philosophy”, Associate Editors,The Journal of the Central – European Pragmatist, at: http://www.pragmatismtoday.eu/summer2011/Kremer-Rorty_PT_Intro.pdf.
 Lord. Kristin & Sharp, Travis. (2011), “America’s Cyber Future Security and Perspective in the Information Age”, Center for a New American Security. Volume 1. At: https://www.files.ethz.ch/isn/129907/CNAS_Cyber_Volume%20II_2.pdf.
 Mazzetti,  Mark. (2016), “C.I.A. Arms for Syrian Rebels Supplied Black Market”, Officials Say, 15 December 2017, The New York Times, at: https://www.nytimes.com/2016/06/27/world/middleeast/cia-arms-for-syrian-rebels-supplied-black-market-officials-say.html.
 NSS. (2002), National Security Strategy of the United States of America, At: https://www.state.gov/documents/organization/63562.pdf.
 NSS. (2006), National Security Strategy of the United States of America, at: https://www.state.gov/documents/organization/64884.pdf.
 NSS. (2010), National Security Strategy of the United States of America, at: http://nssarchive.us/NSSR/2010.pdf.
 NSS. (2015), National Security Strategy of the United States of America, at: http://nssarchive.us/wp-content/uploads/2015/02/2015.pdf.
Schmitt, Eric. (JUNE 21, 2012), “ C.I.A. Said to Aid in Steering Arms to Syrian Opposition”, 15 December 2017, the New York Times, at: http://www.nytimes.com/2012/06/21/world/middleeast/cia-said-to-aid-in-steering-arms-to-syrian-rebels.html.
 Stoddard, Jeremy. (September 2011), 9/11 and the War on Terror in Curricula and in State Standards Documents, tge Center for Information & Research on Civic Learning & Engagement, CIRCLE. At: http://www.civicyouth.org/wp-content/uploads/2011/09/9.11-fact-sheet_update.pdf.