انقلاب های غیرمسلح و واکنش ها به تغییرات سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

هدف این نوشتار بررسی و فهم واکنش­ها به انقلاب­های غیر مسلح و مسالمت ­آمیز در خاورمیانه و شمال آفریقا است. برای نیل به این هدف، از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. تاثیرات سرایت بیداری اسلامی که ظرف مدت کوتاهی سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا را در بر گرفت، این منطقه ژئواستراتژیک را در معرض تحولات عظیمی قرار داده است که بی شک متضمن استقرار نظمی نوین در آینده خواهد بود. در این راستا کشورهای منطقه ­ای و فرامنطقه ­ای با هدف حفظ معادلات و نظم سیاسی موجود در خاورمیانه و شمال آفریقا و جلوگیری از تشکیل نظام سیاسی مبتنی بر مردم­سالاری دینی در این منطقه در جهت به شکست کشاندن و ناکامی انقلاب های غیر مسلح در خاورمیانه و شمال آفریقا گام بر می­دارند. از این­رو، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این سوال است که با وقوع انقلاب­ های غیر مسلح در خاورمیانه و شمال آفریقا، پاسخ­ها و واکنش­ها به این تحولات چگونه بوده است؟ یافته­های پژوهش نشان می­دهد با توجه به اهمیت راهبردی خاورمیانه و شمال آفریقا در سیاست خارجی و امنیتی کشورهای منطقه ­ای و بین ­المللی مخالف نظم نوین به خصوص عربستان و آمریکا، این کشورها در اتحادی استراتژیک و با اتخاذ استراتژی مقاومت سعی دارند تحولات سیاسی و امنیتی این منطقه را در راستای منافع و سیاست­های منطقه ­ای خود مدیریت نمایند و از وقوع تحولات بنیادین و دموکراسی خواهانه در ساختار سیاسی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به نفع محور مقاومت به رهبری جمهوری اسلامی ایران ممانعت ورزند.

کلیدواژه‌ها


اسدی، بیژن. (1385)، خلیج‌فارس و مسایل آن، تهران: انتشارات سمت، چاپ پنجم.
اکبری‌کریم‌آبادی، نورالدین. (1390)، «تبیین قیام‌‌هاى اسلامى در کشورهاى عربى از منظر تئورى انقلاب‌هاى اجتماعى جان فوران»، فصلنامه پانزده خرداد، سال نهم، شماره 29.
پور‌حسن، ناصر. (1392)، «ارزیابی عملکرد دولت اخوان‌‌المسلمین مصر در قبال مسئله فلسطین»، فصلنامه مطالعات فلسطین، سال دوم، شماره 20و 21.
پور‌سعید، فرزاد. (1390)، «بررسی مقایسه‌‌ای انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره دوم، صص 198- 159.
ذوالفقاری، سید‌محمد. (1392)، «درآمدی بر جنبش سلفی در مصر، پیش و پس از انقلاب 25 ژانویه 2011م»، مجله پژوهش‌‌های منطقه‌ای، سال اول، شماره 10.
 امیر، عظیمی، دولت‌‌آبادی. (1394)، «دلالت‌های نظری وقایع انقلابی در کشورهای عربی برای تئوری‌‌پردازی انقلاب‌ها (با تاکید بر تئوری‌‌های نسل چهارم و انقلاب اسلامی ایران)»، فصلنامه پژوهش‌‌های انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 13.
فوران، جان. (1382)، نظریه‌‌پردازی انقلاب‌‌ها، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران، نشر نی، چاپ اول.
 کتاب، محمود و صمد کلانتری و کریم رضادوست. (1383)، «نظریه نظام جهانى جان فوران و انقلاب ‌اسلامى ایران»، مجله جامعه‌‌شناسى ایران، دوره پنجم، شماره 3.  
گلدستون، جک. (1385)، مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلاب‌‌ها، ترجمه محمد تقی دلفروز، چاپ اول، تهران : کویر.
میرعلی، محمد‌علی. (1397)، «اندیشه سیاسی راشد الغنوشی و تاثیر ان بر تحولات سیاسی تونس»، فصلنامه سیاست متعالیه، سال ششم، شماره بیست و دوم.
مصلی‌‌نژاد، عباس. (1393)، «تسری رقابت‌‌های ژئوپلتیکی به تضاد‌های هویتی در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره سوم، شماره 3.
نیاکوئی، سید‌امیر. (1390)، کالبد شکافی انقلاب‌‌های معاصر در جهان عرب، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
هراتی، محمد‌جواد و علی ازرمی. (1396)، «تبیین جنبش‌‌های عربی بر مبنای مدل حکمرانی خوب»، فصلنامه سیاست جهانی، سال 6، شماره 2.
 یزدانی، عنایت‌‌الله و مصطفی قاسمی. (1395)، «تحلیلی بر دولت ور شکسته در لیبی»، فصلنامه دولت‌ پژوهی، سال دوم، شماره 6 .
 Achy, Lahcen. (2011), “Why Did Protests in Algeria Fail to Gain Momentum? Foreign Policy”, [online] Availableat: http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2011/03/31/why_did_protests_in_algeria_fail_to_gain_momentum [last accessed 4 June 2012].
 Atrisi, T. (2012), “Ta’thîr al-’ab‘âd al-tâ’ifiyya wa al-‘ashâ’iriyya ‘ala al-thawrât al-‘arabiyya [The influence of tribalism and sectarianism on the Arab revolutions]”, Journal of Arab affairs, Available at: http://arabaffairsonline.org/ArticleViewer.aspx?ID=8ecf9590-6fa1- 48b2-8040-47b3c09afbb7.
 Goldstone, Jack A. (2003), Revolutions: Theoretical, Comparative, and Historical Studies, Belmont, Calif: London: Wadsworth.
 Goldstone, Jack A. (2009), “Rethinking Revolution: Integrating Origins, Processes, and Outcomes”, CSSAAME (Comparative Studies of South Asia, Africa, and the Middle East), No. 8, Vol. 29, pp. 8-32.
 Goldstone, Jack A. (2011), “Understanding the Revolution of 2011: Weakness and Resilience in Middle Eastern Autocracies”, Foreign Affairs, Vol. 90, No. 3, pp. 8-16.
 Herb, Michael. (1999), All in the Family: Absolutism, Revolution, and Democracy in the Middle Eastern Monarchies, Albany: State University of New York Pres.
 Kaufmann, Daniel. (2011), “Governance and the Arab World Transition: Reflections, Empirics and Implications for the International Community”, brookings, pp. 1-15.
 Lulu, T. (2011), “Saudi Hegemony vs. The Arab Spring”, Jadaliyya, 10 April, Available at: http://www.jadaliyya.com/pages/index/1212/saudi-hegemony-vs.-the-arab-spring/.
 Muasher, Marwan. (2014), The Second Arab Awakening: And the Battle for Pluralism, Publisher: Yale University Press, pp. 1-232.
 Ottaway, Marina. (2011), “Bahrain: Between the US and Saudi Arabia”, Carnegie Endowment for International Peace, 4 April 2011. Available at: http://carnegieendowment.org/2011/04/04/bahrain-between-united-states-and-saudiarabia/2tzk/.
 Paul Aarts and others. (2012), From Resilience to Revolt, Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) June 22, 2012.
 Phillips, Sarah. (2009), Al-Qa’ida, Tribes and Instability in Yemen, Lowy Institute For International Policy, pp. 2-14.
Pollack, Kenneth M. and others. (2011), The Arab Awakening: America and the Transformation of the Middle East, Saban Center at the Brookings Institution Books, pp. 1- 401.
 Ritter, Daniel P. (2015), The Iron Cage of Liberalism International Politics and Unarmed Revolutions in the Middle East and North Africa, Oxford University Press.
Sharqieh, Ibrahim. (2013), A Lasting Peace? Yemen’s Long Journey to National Reconciliation, Al-Dhaah: BROOKINGS DOHA CENTER ANALYSIS PAPER, pp. 1-32.
 Tatari, Eren. (2011), “My Word on Middle East uprising: Turn resentment toward better life”, Articles about Private Collections, Available at: http://articles.orlandosentinel.com/2011-02-01/news/os-ed-mideast-chaos-myword-020111-20110131_1_tunisian-ben-ali-absolute-power/.
 Ulrichsen, Kristian Coates. (2013), “Bahrain’s Uprising: Regional Dimensions and International Consequences”, Inter‌national Journal Of Security And Development, (2(1):14).
 Yom, Sean L. (2012), “Understanding the Resilience of Monarchy During the Arab Spring”, Foreign Policy Research Institute, Available at: Http://Www.Fpri.Org/Enotes/2012/201204.Yom.Monarchy-Arab-Spring.Pdf.