تاثیر دیپلماسی زیست محیطی بر سیاستگذاری جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روابط بین‌الملل، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق بین الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

دپلماسی زیست­ محیطی از اشکال دیپلماسی نوین و تخصصی با الهام از مفهوم دیپلماسی چندجانبه می­باشد که به عرصه رقابت دیپلمات­ های متخصص تبدیل شده است. همچنین نمود خود را در مذاکرات، تکوین کنوانسیون­ ها و رژیم­ های حقوقی بین ­المللی و در عرصه سیاست­گذاری نشان میدهد؛ بنابراین وضعیت زیست محیطی کشورها و تغییرات آن یکی از مسایل مهم عصر جدید است. اوایل دهه، 1350 آغاز تمایل جدی ایران برای ایجاد محیط زیستی سالم بود. لذا برخی اصول در قانون اساسی لحاظ گردید که سبب ترکیب برنامه ­های زیست­ محیطی با برنامه ­های جاری توسعه شد. دولت یازدهم نیز در عرصه بین ­المللی و دیپلماسی محیط زیست دستاوردهای چشمگیری داشت. حال سوال این است که تاثیر دیپلماسی زیست محیطی بر سیاست ­های داخلی و بین­ المللی در نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟ یافته­ های پژوهش نشان می­دهد که دیپلماسی زیست محیطی به واسطه وجود بازیگران متعدد در عرصه نظام بین­الملل و گره خوردن آن با موضوعات سیاسی، اقتصادی و امنیتی اهمیت بیشتری یافته است. دیپلماسی به عنوان یک ابزار کاربردی و تسهیل­گر در روابط بین­ الملل مطرح میشود که هدف غایی آن صلح است. چالش­ ها و بحران­ های وسیعی سپهر اقلیم ایران را فراگرفته است؛ اما برخی پیشران­ها می ­تواند آینده زیست محیطی کشورمان را در صحنه ملی و بین­المللی بهبود بخشد. دیپلماسی زیست محیطی عرصه مناسبی برای رفع مخاطرات زیست محیطی کشورها می­ باشد که با اتخاذ سیاست­ های درست می­توان به وضعیت محیط زیست کشورها سروسامان داد.

کلیدواژه‌ها


آشورى، داریوش. (1383)، دانشنامه سیاسى، تهران: مروارید.
 اسماعیلی فرد، مریم. ( 1395 )، «سیاست‌های کلی محیط زیست؛ مسیر پیشرو» روزنامه شرق، شماره 2727 ، شنبه مورخ 22/8/95.
 اسمیت، استیو و جان بیلیس. (1383)، جهانی‌شدن سیاست: روابط بین‌الملل در عصر نوین، ابوالقاسم راه‌چمنی و دیگران، جلد دوم، تهران: ابرار معاصر.
اصلی‌پور، حسین. (1394)، «راهبرد سیاست‌گذاری زیست‌محیطی کشور در بستر نظریات متعارف تصمیم‌گیری عمومی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال22، شماره83.
افتخاری، اصغر. (1381)، مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی، تهران: پژوهشکده‌ مطالعات راهبردی.
 ایزدی، جهانبخش. (1394)، «مبانی و رهیافت‌های نظری دیپلماسی زیست‌محیطی ایران»، چهارمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.
بَبی، ارل. (1390)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، رضا فاضل، تهران: انتشارات سمت.
 برمکی، جعفر. (1388)، راهنمای مذاکره در موافقتنامه‌‌های زیست‌محیطی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
 بوتکین، کلر. (1385)، شناخت محیط زیست، عبدالحسین وهاب‌زاده، مشهد: جهاد دانشگاهی.
پرمن، راجر و یوما و جیمز مک‌گیل‌ری. (1382)، اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، حمید رضا ارباب، تهران: انتشارات آگاه.
جکسون، رابرت و گئورک سورنسون. (1385)، درآمدی بر روابط بین‌الملل، مهدی ذاکریان و همکاران، تهران: میزان.
 جهانگرد، اسفندیار. (1395)، «محیط زیست و برنامه‌‌های توسعه در ایران»، فصلنامه اقتصاد محیط‌زیست و منابع طبیعی، سال اول، شماره 2.
حقیقت، سید صادق. (1385)، مبانى، اصول و اهداف سیاست خارجى دولت اسلامى، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
 دبیری، فرهاد. (1386)، «جایگاه محیط زیست در قوانین برنامه‌های پس از انقلاب»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 9، شماره 1.
 دهقان‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1387)، چارچوب مفهومی برای ارزیابی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه ازاداسلامی.
 دهقان‌فیروزآبادی، سیدجلال. (1387)، «مقاله ضرورت‌ها و کارکرد دیپلماسی در سیاست خارجی توسعه‌گرا»، مجموعه مقالات سیاست خارجی توسعه‌گرا، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
دویچ، کارل و دیگران. (1375)، نظریه‌های روابط بین‌الملل، وحید بزرگی، جلد اول، تهران: ماجد.
دوئرتی، جیمز و رابرت‌فالتزگراف. (1376)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، علیرضا طیب و وحید بزرگی، جلد اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دیکسون، آنا. (1387)، توسعه و روابط بین‌الملل، حسین پوراحمدی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ذکاوت، سعید. (1377)، «وضعیت محیط زیست در ایران»، زهرا شمس تهرانی، فصلنامه برنامه و بودجه، سال سوم،شماره 7و8.
 راجرز، پل. (1384)، زوال کنترل؛ امنیت جهانی در قرن 21، امیرمحمد حاجی‌یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
رنجبرحیدری، وحید. (1395)، «بررسی مفهوم امنیت زیست‌محیطی با نگاهی به چالش‌های امنیت زیست‌محیطی ایران»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال پنجم، شماره 21.
سرمدی، محمدرضا. (1394)، «مطالعه نقش آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در کاهش چالش‌های زیست‌محیطی (با تاکید بر محیط زیست شهری)»، فصلنامه آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، سال چهارم، شماره دوم.
سریع‌القلم، محمود. (1372)، عقل و توسعه یافتگى، تهران: نشر سفیر.
صالحی، صادق. (1393)، «تحلیل گفتمان زیست‌محیطی برنامه‌‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه برنامه‌‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 2.
 طلوعى، محمود. (1377)، فرهنگ جامع سیاسى، تهران: علم.
 قنبری، علی و حسین صادقی. (1386)، تحولات اقتصادی ایران، تهران: انتشارات سمت.
قوام، عبدالعلی. (1384)، «سیاست بین‌المللی و رویکرد زیست‌محیطی»، مجله‌ پژوهش حقوق و سیاست، شماره‌ 24.
عالم، عبدالرحمان. (1375)، بنیادهاى علم سیاست، تهران: نشر نى.
کاستلز، امانوئل. (1380)، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، حسن چاووشیان، تهران: طرح نو.
کاظمى، على‌اصغر. (1372)، روابط بین‌الملل در تئورى و در عمل ، تهران : قومس.
گیدنز، آنتونی. (1379)، گفتارهایی درباره یکپارچگی جهانی، جهان رها شده، علی‌اصغر شهیدی و یوسف حاجی‌عبدالوهاب، تهران: نشر علم و ادب.
 لیپست، سیمور مارتین. (1383)، دایره‌المعارف دموکراسى، ترجمه کامران فانى و همکاران، تهران: وزارت امور خارجه.
 منکیو، گریگوری. (1394)، مبانی اقتصاد، منوچهر عسگری، تهران: نشرنی.
 وحیدی، موسی‌الرضا. (1386)، «تغییر عرصه سیاست بین‌الملل و دگرگونی ماهیت دیپلماسی»، فصلنامه سیاست خارجی، شماره2.
 هادیان، ناصر و افسانه واحدی. (1388)، «جایگاه مفهومی دیپلماسی عمومی»، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، تهران: سال اول، شماره3.
 
 Barnett. Jon. (2003), Security and Climate change. Global Environmental Change. Vol: 13, No:16.
 Gonzales Lindberg, Helena. (2011), neither true nor useful the problem with framing climate change as a Security threat”. A thesis of MA Lunds University, 34.
 Gupta. Sonia. (2008), Environmental Law and Policy: Climate Change as a Threat to International Peace and Security”. Www. perspectivesonglobalissues. com/0401/Envirolaw. Pdf, p1. 1.
 Moosavi.S. F, Poorhashemi.S.A. (2015), Environmental Diplomacy in the Light of International Convergence: An Effective Approach towards International Interaction and Sustainable Peace, Kasmera Journal, No.43 (2). White, Rob. (2008), Crime against Nature, Villan Publishing.
. Tayebi, S. (2016), Environmental Diplomacy and Its Influence on International Interactions and Global Peace. PhD dissertation, Faculty of Environment and Energy, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran