بررسی روابط خارجی ایران و قطر پس از پیروزی انقلاب اسلامی (۲۰۰۵ - ۱۹۷۹)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش درصدد یافتن عواملی است که بر روابط ایران و قطر پس از پیروزی انقلاب اسلامی سایه انداخته است. لذا سوال اصلی پژوهش این است که چه عواملی بر بسط و قبض تعاملات دوجانبه ایران و قطر پس از پیروزی انقلاب اسلامی ( 1979تا 2005) تاثیرگذار بوده است؟ پاسخ موقتی پژوهش این است که، اصول و اهداف سیاست خارجی متفاوت ایران و قطر و عوامل منطقه­ای و فرامنطقه­ای، توسعه و تحدید تعلاملات و روابط دوجانبه این دو دولت را در این مقطع زمانی رقم زده ­اند. یافته ­های پژوهش بر این مبنا است که روابط دو دولت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، متاسی از وقوع جنگ ایران و عراق، صدور انقلاب اسلامی و تصور تهدید دولت قطر از اشاعه انقلاب اسلامی و نیز برداشت متعارض دو کشور از امنیت منطقه­ ای و همچنین برداشت یکجانبه قطر از میدان گازی پارس جنوبی نیز عوامل حضور قدرت­ های بزرگ در منطقه و همچنین سیاست تنش ­زدایانه ایران و تغییر هیات حاکمه در قطر بوده است.

کلیدواژه‌ها


  1.  احتشامی، انوشیروان. (1378)، سیاست خارجی ایران در دوران سازندگی، اقتصاد، دفاع، امنیت، ترجمه: ابراهیم منقی و زهره پوستین چی، چاپ اول، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

     ازغندی، علیرضا. (1381)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: قومس.

     حسن‌بیکی، ابوالفضل. (1378)، نفت و بای یک و منافع ملی (بسیج متقابل در توسعه میادین نفت و گاز و تاثیر آن بر امنیت ملی منافع ملی، چاپ اول، تهران: آوای نور.

     حاجی‌یوسفی، امیر‌محمد. (1383)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه‌ای (2001-1991)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

    جعفری‌ولدانی، اصغر. (1381)، ژئوپلتیک جدید دریای سرخ و خلیج‌فارس، چاپ اول، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.

     رمضانی، روح‌الله. (1384)، چارچوبی تحلیلی برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ترجمه علیرضا طیب، چاپ چهارم، تهران: نی.

     روشن‌دل، جلیل. (1377)، هدف‌ها و پیامدهای پیمان استراتژیک ترکیه و اسراییل، چاپ اول، تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.

     علوی، حسن. (1374)، کتاب سبز قطر، چاپ اول، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه،1374.

     فرامرزی، احمد. (1381)، تاریخ و جغرافیای خلیج‌فارس«5» قطر، چاپ اول، تهران: دستان،1381.

    قوام، سیدعبدالعلی. (1380)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل (با اضافات)، چاپ هفتم، تهران: سمت.

    دهقانی‌فیروزآبادی، سید‌جلال. (1385)، اصول سیاست خارجی ایران،چاپ اول، تهران: سمت.

    محمدی، منوچهر. (1380)، اصول و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.

    1. ازغندی، علیرضا. (1378)، «تنش‌زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران (78ـ68)»، مجله سیاست خارجی، سال سیزدهم، شماره سوم.

     انگلدر، دنیس. (1384)، «سیاست ایالات‌متحده و نیاز به امنیت منطقه‌ای در خلیج‌فارس: درس‌های تاریخ و تاثیرات آتی»، مجموعه مقالات پانزدهمین همایش بین‌المللی خلیج‌فارس، چاپ اول، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.

    بهجت، جودت. (1381)، «ژئوپلتیک گازطبیعی در آسیا»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال هفدهم، شماره 184ـ183.

     « بررسی ذخایر گازطبیعی درجهان». (1380)، بولتن تحولات بازارگاز، شماره 3.

    رمضانی، روح‌الله. (1377)، «طلیعه همکاری ایران با اعراب، به‌سوی سیاست یکپارچه ایالات‌متحده در خاورمیانه»، ترجمه علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال دوازدهم، شماره‌های 11و12.

     سیدالسلیم، محمد. (1384)، «امنیت خلیج‌فارس در دوران پس از جنگ سرد در جستجوی نظمی نوین»، مجموعه مقالات پنجمین سمینار خلیج‌فارس، چاپ اول، تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه.

     «گزارش؛ شورای همکاری خلیج‌فارس». (1384)، ماهنامه خلیج‌فارس و امنیت، سال ششم، شماره 64.

    مجتهدزاده، پیروز. (1374)، «در بحرین چه می‌گذرد»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال نهم، شماره 88ـ87.

    مجتهدزاده، پیروز. (1374)، «دیدگاه‌های ایران در رابطه با دریای خزر، آسیای مرکزی، خلیج‌فارس و خاورمیانه»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، سال نهم، شماره‌های 11و12.

    مبصر، داریوش. (1381)، «چشم‌انداز صنعت نفت و گاز ایران»، ماهنامه نفت و گاز و پتروشیمی، سال نهم، شماره هجدهم.

     «مطالعات تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی انرژی و با تاکید برنفت و گاز». (1381)، بولتن تحولات بازار گاز، شماره30.

    پاشنگ، مریم. (1383)، «گام‌های قطر در صنعت نفت و گاز، بازارهای جدید در راهند»، کتابخانه دیجیتالی دید، 12 قابل دسترسی در:

    http:// www. Did.ir/ document/ index. Fa.asp?cn=p00002004.

    دارمی، سلیمه. (1386)، «اجلاس سران شورای همکاری خلیج‌فارس»، کتابخانه دیجیتالی دید، 15، قابل دسترسی در:                             http:// www. Did.ir/ document/ index. Fa.asp?cn=p00002007.

    «قطر6 برابر ایران از حوزه پارس جنوبی گاز برداشت کرده است». (1384)، شرکت ملی گاز ایران، 19 آذرماه.

     جزایری، آذر. (1378)، « به‌دنبال سه سال تاخیر ایران در بهره‌برداری از پارس جنوبی؛ قطر 40 میلیارد دلار بیش از ایران برداشت کرد»، روزنامه سرمایه، 31 اردیبهشت.

     «یادداشت سیاسی». (1378)، روزنامه سلام، 27 اردیبهشت ماه.

     

     Bill, James A. (2005), “The Reconstruction of Iranian foreign policy in the Persian Gulf”, Middle East insight, Vol VIII, No4.                                                                              

     Behrooz, Mazia. (1990), Trend in the foreign policy Islamic Republic of Iran, 1998, Neither East Nor west, yale university press.

     Bill, James A. (1996), “The Recounstruction of Iranian foreign policy in the Persian Gulf”, Middle East in Sight, Vol VIII, No4.

     Cordesman, Anthony. (1997), Bahrian, Oman, Qatar and UAE: challenges of Security, west view press.

     Ramazani, R. K. (1990), Revolutionary Iran: Challenge and Response in the Middle East, The John Hopkins university press.