مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622Feasibility Study of Iran Action Groupامکا ن سنجی گروه اقدام در مقابله با ایران1346147694FAعلی بغیریهیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران. ایرانJournal Article20220407گروه اقدام ایران بخشی از وزارت امور خارجه ایالاتمتحده است که در سال 2018 تاسیس شد. با خروج آمریکا از برجام، این گروه مدیریت و هماهنگی اقدامات تهاجمی علیه ایران را عهدهدار است. سازندگان این گروه، اهداف جامعی را در قالب 12 شرط پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، بیان داشتهاند و ابزارهای مختلف را در اختیار قرار دادهاند. قوانین کنگره، کمکهای بلاعوض آمریکا به دولتها و سازمانهای بینالمللی، تراز منفی تجاری آمریکا در مبادلات با قدرتها، وابستگی نظامی منطقه به آمریکا و پایگاههای نظامی ایالاتمتحده ابزارهای اصلی گروه اقدام در پیادهسازی استراتژیهای خود هستند. با این حال، صرفنظر از دعاوی، آیا این گروه قادر به پوشش دادن همه اهداف خود است و تا چه حد میتواند آنها را پوشش دهد؟ این مقاله با بهره گیری از مطالعات امکان سنجی در ابعاد مختلف حقوقی، منابع، فنی، عملیاتی، زمانی و اقتصادی دایره اهداف (طیفی از تعدیل رفتار منطقهای تا تغییر رژیم) و روشهای این گروه (طیفی از تحریم تا تهاجم مستقیم نظامی) را مشخص و 20 استراتژی ممکن اولویتبندی و مشخص شده که کدامیک در سیاستهای اعمالی آمریکا و کدامیک در تقابل با چالشها از بیشترین امکان تحقق برخوردار است. همچنین، در جمع بندی با در نظر گرفتن ابعاد مختلف امکانسنجی، طرح اولیهای از راهبردهای جامع تقابلی ارایه شده که البته بحث و بررسی آنها به پژوهشهای دیگر نیاز دارد.مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622Failed States and International Security: A Case Study on Iraqدولت های فرومانده و امنیت بین الملل: مطالعه موردی عراق4766147695FAعلی جاسم تمیمیاستادیار دانشگاه مستنصریه بغداد. بغداد. عراقJournal Article20220407از جمله مسایلی که در بحث امنیت بینالملل در چند دهه اخیر مطرح گردیده است مسایل دولتهای فرومانده میباشد. این دولتها دارای آثار و پیامدهای متفاوتی بر حوزههای گوناگون روابط بینالملل میباشند. دولت عراق ازجمله کشورهای فروماندهای است که در سالهای اخیر نیز در روابط بینالملل موردتوجه قرار گرفته است. در این پژوهش در پی آنیم که به بررسی تاثیر دولت عراق بهعنوان یک دولت فرومانده بر امنیت بینالملل بپردازیم. سوال اصلی پژوهش ما بر این امر استوار است که دولت فرومانده عراق چه تاثیری بر امنیت بینالملل خواهد داشت؟ در فرضیه به بررسی مسایل مختلف که ناشی از دولت فرومانده عراق است و امنیت بینالملل را تحت تاثیر قرار میدهد و نشان میدهیم که عدم توانایی دولت در حل مشکلات زمینهساز ناامنی در این کشور و درنتیجه جهان بوده است. بر اساس نظریه مکتب کپنهاک، ضعف و درماندگی دولت عراق زمینه را برای شکلگیری سه نوع تهدید اجتماعی، اقتصادی_ تجاری و فیزیکی برای فضای بینالملل فراهم ساخت. این کشور بهعنوان مصداق کشور فرومانده، فاقد بسیاری از معیارهای امنیت انسانی و اثربخشی است و متعاقب آن نیز حاکمیت قانون، کنترل فساد و آزادی مردم معنای خود را برای شهروندان در عراق از دست داده است. تهدیدهای همچون بیکاری، وضعیت نامناسب اقتصادی، فقر، نبود نظام آموزشی پایدار، مهاجرت، بیماریهای عفونی، قاچاق و آوارگی... از مهمترین مولفه ها و تهدیدهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی میباشند که دولتهای فروماندهای نظیر عراق نیز میتواند از عاملان اصلی شکلگیری چنین تهدیدهایی در نظام بینالملل محسوب شود.مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622Russia’s Security Balancing Toward the Syrian Crisis (2011-2018)موازنه سازی امنیتی روسیه در قبال بحران سوریه (2018 - 2011)6788147696FAرضا سیمبراستاد علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان. ایراندانیال رضاپوردانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه گیلان. ایران0000-0001-7964-1377سامان فاضلیدانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایرانJournal Article20220407خوانش های متفاوتی پیرامون دلایل حضور روسیه در سوریه وجود دارد اما یکی از مهمترین دغدغه های روسیه نگرانی این کشور از افزایش حضور آمریکا در منطقه غرب آسیا و تسری این جریان به منطقه اوراسیا است. این مسئله موجب شده است روسیه سیاست تقابل با غرب و حمایت از دولت حاکم را در بحران سوریه در پیش گیرد. روسیه از زمان شروع بحران سوریه طیف وسیعی از اقدامات را برای حفظ دولت بشار اسد انجام داده است که از حمایت های دیپلماتیک، سیاسی و حتی رسانهای تا مداخله مستقیم نظامی را در بر میگیرد. برخی از تحلیل گران که روسیه را به لحاظ تاریخی اهل توسعه طلبی و نظامی گری میدانند حضور نظامی این کشور را پررنگ تر و آن را هم جنس مداخلات شوروی در کشورهای دیگر میدانند و برخی دیگر که تحولات سیاست خارجی روسیه و توجه اخیر این کشور به قدرت نرم و رویه های دیپلماتیک را مدنظر قرار می دهند ابعاد غیر نظامی حضور روسیه در سوریه را مهمتر می دانند. بر این اساس سوال اصلی این مقاله این است که راهبرد اصلی روسیه در حمایت از دولت سوریه و ممانعت از دستیابی آمریکا و متحدین آن به هدف خود، یعنی براندازی بشار اسد، بر چه اساسی بوده است؟ در پاسخ گفته میشود که رویکرد غالب امنیتی مسکو در دوره زمانی 2011-2018 موازنهسازی امنیتی نرم در برابر مخالفان اسد و حامیان جهانی و منطقه ای آنان بوده است و تنها در شرایط اجبار و اضطرار و به صورت مقطعی از موازنه سازی سخت بهره برده است. این مسئله نیز خود ناشی از تغییر الگوی رفتاری روسیه در سالهای اخیر است که به اهمیت ابعاد نرم و دیپلماتیک بازیابی جایگاه بین المللی توجه کرده و این رویکرد را در سوریه و به طور کلی غرب آسیا به کار برده است.مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622Impact of Shale Oil on U.S. Energy Security and Foreign Policy in the Persian Gulfتاثیر نفت شیل بر امنیت انرژی و سیاست خارجی آمریکا در خلیج فارس89113147697FAسعید میرترابیعضو هیئتعلمی گروه روابط بینالملل دانشگاه خوارزمی. تهران. ایرانمریم یاریکارشناسی ارشد گروه روابط بینالملل دانشگاه خوارزمی. تهران. ایرانJournal Article20220407آمریکا بهعنوان بزرگترین مصرفکننده نفت جهان از دیرباز برای برقراری امنیت در حوزه انرژی تلاشهایی را انجام داده؛ یکی از ابعاد امروزی این تلاشها استفاده از منابع نفت و گاز شیل است. در همین راستا بحثها و تبلیغات رسانهای گستردهای درباره آثار عظیم این تحول بر سیاست انرژی و حتی سیاست خارجی ایالاتمتحده در ارتباط با منطقه نفتخیز خلیجفارس مطرحشده است. در همین راستا این مقاله قصد دارد ابعاد و کم و کیف تولید نفت شیل در این کشور و چگونگی اثرگذاری آن را با عنایت به فرصتها و محدودیتهای تولید این نوع نفت بر دو بعد داخلی و خارجی امنیت انرژی آمریکا بررسی کند. این مقاله امنیت انرژی ایالاتمتحده را ازلحاظ داخلی و ساختار قدرت بینالمللی تفکیک میکند و نشان میدهد که تولید از این منابع در ابعاد مختلف آثاری متعارض در بردارد. تولید نفت و گاز شیل میتواند بخشی از شاخصهای امنیت انرژی در بعد داخلی را بهبود بخشد اما تاثیری جدی بر الزامات بینالمللی تامین امنیت انرژی ایالاتمتحده و درنتیجه سیاست خارجی این کشور در ارتباط با منطقه نفتخیز خلیجفارس ندارد. درنتیجه باید با گمانهزنیها درباره آثار گسترده تولید این نوع نفت بر خودکفایی انرژی ایالاتمتحده و تغییر سیاست خارجی آن در قبال خاورمیانه بااحتیاط برخورد کرد. در این تحقیق از روش توصیفی تبیینی استفادهشده استمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622The Impact of Salafi-Wahhabi Ideology on Contemporary Extremist Groups (ISIS)تاثیر اندیشه سلفی - وهابی بر گروه های افراطی معاصر (داعش)115131147698FAمسعود رضا اسکندریکارشناس ارشد تاریخ انقلاب اسلامی. تهران. ایرانJournal Article20220407قضیه کردی بهعنوان قومی که فاقد دولت هستند پتانسیل لازم را برای به چالش کشیدن امنیت منطقه دارد. تشکیل دولت فدرال عراق و نقش کردها در آن و تشکیل حکومت نیمه مستقل کردی در شمال این کشور، مهمترین دستاورد کردهای عراق است و این مسئله، امنیت ملی کشورهای دارنده اقلیت کرد را شدیدا تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین دلایل اصلی عدم تشکیل دولت مستقل کردی در عراق عبارت است از مقتضیات ژئوپلیتیکی سرزمینهای کردی، اختلافات داخلی در بین جریانها و گروههای قومی کرد، ضعف توان اقتصادی-نظامی و همکاریهای پیدا و پنهان دول ذینفع در مسئله کردی که منجر میشود دولتهای درگیر از این نقاط ضعف در جهت حفظ یکپارچگی خود و تخفیف این قضیه در سطح فرو ملی استفاده کنند. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی سعی دارد که از منظر رهیافت سازه انگاری و با تکیهبر عناصر مادی و معنایی بر بررسی ابعاد موضوع بپردازد. سوالی که در این پژوهش فراروی محقق قرارگرفته این است که استقلالخواهی اقلیم کردستان عراق چه تهدیدها و فرصتهایی را برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در پی دارد؟ با توجه به سوال مطرحشده، فرض نگارنده در این پژوهش این است که افزایش و گسترش مطالبات قومی در ارتباط با مسئله کردی در عراق همخوانی زیادی با مختصات امنیتی منطقه و واحدهای مسلط سیاسی آن ندارد و با امنیت ملی دولتهای درگیر خصوصا ایران در تضاد است. تمایلات استقلالطلبانه اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در حوزههای گوناگون، تاثیرات جدی داشته و فرصتها و تهدیدهایی را فراروی ایران قرار میدهد.مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198626220190622Start or End of the Battle in the Regionآغاز یا پایان نبرد در منطقه133144147699FAفائزه تقی پوراستادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان). ایرانفاطمه محمدی سیجانیدانشجوی دکتری مدیریت رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان). ایرانJournal Article20220407 منطقه خاورمیانه دوران گذار بسیار حساسی را می پیماید که آینده آن را در هالهای از ابهام فرو برده است. پیش بینی روند آتی تحولات در این منطقه چنان مهم است که بسیاری را در جهان به خود مشغول ساخته است. ترسیم یک نما از آینده منطقه جز از طریق نگاه به گذشته و همچنین ارزیابی موازنه کنونی قوا در آن میسر نخواهد بود. برای وعده بالفور در (1917) که مبنای تاسیس اسراییل است، اساسا هدفی دومنظوره تعریف شده بود؛ یکی کوچ دادن یهودیان از اروپا و رهایی از شرشان و دیگری ایجاد پایگاهی متحد غرب در منطقه خاورمیانه که برای درگیری طولانیمدت با اعراب و مسلمانان شکل میگرفت. کندوکاوی در مناسبات بین الملل نشان میدهد که منطقه خاورمیانه سیاسی ترین نقطه جهان است که تحولات آن تاثیر مستقیمی بر تحولات جهانی داشته و دارد. به همین دلیل شاید به اصلیترین صحنه منازعه بینالملل مبدل شده است؛ افزون بر قدرتهای اول جهانی قدرتهای درجه دو نیز درصددند تا در آن برای خود موقعیتی دستوپا کنند. منازعه سنگین جهانی، منطقه را با وضعیت بسیار دشواری مواجه کرده است که پیشبینی آینده را باز هم دشوارتر میکند. در این میان نیروهای داخلی نیز روند پر افتوخیزی را طی میکنند که شاهد صعود برخی جریانها و افول برخی دیگرهستیم. در ادامه تحقیق مناسب است به عوامل قوت متحدان ایران و همچنین وضعیت کنونی متحدان غرب و آمریکا و نقش دیگر قدرتهای جهانی در آن پرداخته شود تا بتوان در پرتو آن فهم مناسبتری از آینده به دست آورد. نگاهی به برآمدن نیروهای غیردولتی که اینک نقش انکارناپذیری یافتهاند نیز ضروری است. در پایان با استناد به رویکرد نیروهای موثر منطقهای و جهانی به این نتیجه رسیدهایم که چالشهای کنونی منطقه لااقل برای چند سال ادامه خواهد داشت؛ اما بعید است در موازنه کنونی قوا تغییر زیادی حاصل شود.