مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621An Explanation of the Role of Religion in the Middle East from a Geopolitical Angle: A Case Study on Shiismتبیین نقش مذهب از منظر ژئوپلیتیک در خاورمیانه مطالعه موردی: مذهب شیعه938150412FAحجت مهکوییدانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و مدرس دانشگاه جامع علمی- کاربردی علوم پزشکی شیرازJournal Article20220525ویژگی های قومی، مذهبی و زبانی درون کشورها، امروزه به عنوان عواملی به شمار می آیند که میتوانند در جهت تقویت ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عمل نمایند. در کشورهای اسلامی، دین اسلامبه عنوان یک عامل اصلی برای پیوند و تقویت حس همبستگی مردمان این کشورها، که دارای تفاوت های قومی، مذهبی، زبانی هستند، به شمار می آید. به نظر می رسد اسلام بیش از ادیان دیگربه طور بنیادین با جامعه و حکومت در هم آمیخته است. این تنیدگی جامعه و حکومت، توان مقابله مضاعفی برای اسلام به عنوان یک نیروی فرهنگی متفاوت از غرب فراهم می کند. پس از فروپاشی کمونیسم، هیچ مجموعه عقاید مشخصی را در میان ملل جهان و در یک منطقه جغرافیایی وسیع نمی توان یافت که مانند اسلام به شکلی نظام مند و به روشنی و قاطعانه با غرب به مخالفت پرداخته باشد. به علاوه، خاورمیانه تنها محدوده جغرافیایی است که در چند دهه گذشته شاهد مداخله نظامی غرب بوده است. در خاورمیانه، مذهب تشیع و تسنن چالش های اساسی با یکدیگر داشته اند و ایجاد درگیری های فرهنگی، عقیدتی در میان کشورهای دارای پیروان این دو مذهب همواره مشاهده می شود. هر چند هر دو مذهب از مذاهب دین اسلام هستند، ولی پیروان آنها اختلافات زیادی در ارتباط با نوع عقاید دینی با یکدیگر دارند. از طرفی، جمعیت شیعه به لحاظ راهبردی در قلب بزرگ ترین منطقه نفت خیز خاورمیانه و در عرض شاه راه های نفتی خلیج فارس قرار دارند . شاید آگاهی از این مساله باعث شده حساسیت غرب نسبت به ژئوپلیتیک شیعه قابل تحلیل باشد.https://cmess.sinaweb.net/article_150412_3854994c6ab627336345d8bfae0041ca.pdfمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621Effects of New Communication Networks on the Emergence of Political Movements (Case Studies on Tunisia, Egypt and Libya)تاثیر شبکه های نوین ارتباطی بر شکل گیری جنبش های سیاسی (مطالعه موردی: (تونس، مصر و لیبی)3963150413FAعلی اشرف نظریاستادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه تهرانJournal Article20220525بحران های سیاسی اجتماعی اخیر در برخی کشور عربی هر روز ابعاد تازه ای پیدا می کند. اهمیت این تحولات و ماهیت متفاوت آنها از حیث ظهور و استمرار در مقایسه با جنبشها و انقلا ب های حادث شده در گذشته موجب شکلگیری دیدگا هها و تحلیلهای مختلفی در رابطه با چرایی و چگونگی رخداد آن شده است. یکی از مهم ترین پرسشهای پیش روی نظریهپردازان سیاسی و اجتماعی این بوده است که علل شکل گیری این ناآرامی ها چیست؟ رسانههای نوین اجتماعی چه نقشی در این میان دارند؟ شبکه های اجتماعی نوین رسانه ای چگونه میتوانند تحولات سیاسی - اجتماعی را بر انگیزانند و به آن جهت بخشند؟ در این راستا، پرسش اصلی پژوهش این است که تاثیر شبکه های نوین اجتماعی بر خیزش های کشورهای تونس، مصر و لیبی چگونه بود ه است؟ فرضیه پژوهش این است، که در این کشورها مطالبات دموکراتیک به عنوان متغییر مستقل وجود داشته که از طریق متغیر واسطه (شبکه های اجتماعی) منجر به اوجگیری خیزش های اخیر سیاسی (متغیر وابسته) شده است. هدف مقاله حاضر، دست یابی به شناختی واقعی و تحلیلی منصفانه از منظری جامعه شناختی، برای فهم ماهیت تحولات کنونی در کشورهای عربی و تبیین نقش رسانههای نوین اجتماعی می باشد. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است.https://cmess.sinaweb.net/article_150413_e793d3982ec9b08cdee95065f486d03a.pdfمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621Networking of Communications and Political-Security Developments in the Arab Middle Eastern Nationsشبکه ای شدن ارتباطات و تحولات سیاسی ـ امنیتی کشورهای عربی خاورمیانه6380150414FAآرمین امینیاستادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرجJournal Article20220525در این مقاله تلاش کرده ایم از منظری متفاوت انقلاب ها و تحولات سیاسی امنیتی در کشورهای عربی را بررسی نماییم. نگاه غالب در این خصوص، انقلاب های عربی را به بهار عربی و بیداری اسلامی تشبیه می کند، اما نویسندگان بر این نظرند که این مقوله ها بازگوکننده نگاه سطحی و تکراری است و نمی توانند تمام زوایای تحولات صورت گرفته را بیان کنند. از این رو برای بررسی و چرایی بروز این تحولات، ضمن به کارگیری نظریه پست مدرنیسم و بسط و تعمیم مسائل آن، بر آنند که مهمترین عاملی که می تواند حرکت دومینووار سقوط دیکتاتورها و خیزش ها در کشورهای مشابه از لحاظ سیستم حکومتی و هویتی را رقم بزند، عامل شبکه ای شدن ارتباطات است . به این ترتیب که، انسان ها از طریق دنیای مجازی، فضای رسانه ای و ماهوار ه ای به تبادل اطلاعات مورد نیاز خود می پردازند. بنابراین، عوامل ارتباطی در عصر حاضر ازجمله شبکه های تلویزیونی ماهواره ای، اینترنتی، مجله و غیره موجب تسهیل تعاملات بین انسا ن ها گردیده اند. از این رو، قیام و سقوط در کشورهای عرب منطقه با تأسی گرفتن از یکدیگر و با استفاده از فضای جدید ارتباطاتی شکل گرفته است که می توان این عامل را راهی برای رسیدن به موج چهارم دموکراسیخواهی در خاورمیانه دانست.https://cmess.sinaweb.net/article_150414_16ecc8fff40573e58c5f916b7acde900.pdfمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621Turkey’s Foreign Policy towards the European Union; From Deutsch’s Integration to Wendt’s Constructivismسیاست خارجی ترکیه در قبال اتحادیه اروپا؛ از همگرایی دوویچ به سازهانگاری ونت81100150415FAمحسن صبریکارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطباییJournal Article20220525مقاله حاضر درصدد بررسی تحول سیاست خارجی ترکیه در قبال اتحادیه اروپا از همگرایی دویچ به سازه انگاری ونت است. در این راستا، نویسندگان ضمن نگاه تئوریک به این مسائل، جنبههای پراتیک را نیز مورد امعان نظر قرار خواهند داد. تغییر ساحت سیاست خارجی ترکیه از ساختارهای مادی صرف به ساختارهای مادی و غیرمادی، مهم ترین تحولی است که دستگاه دیپلماسی و سیاستگذاری ترکیه در قبال اتحادیه اروپا در سا ل های اخیر تجربه مینماید. کسب جایگاهی برجسته در حوزه قدرت نرم برای ترکیه نویدبخش تجدیدنظر اساسی سیاست های اتحادیه اروپا در برابر ترکیه نیز شده است و دو بازیگر را به سمت برداشتی بینالذهانی از منافع و ارز ش های مشترک و هم سو سوق می دهد که مهم ترین دست آورد سیاست خارجی ترکیه در قبال اتحادیه در سا ل های اخیر به حساب می آید. بر این اساس، مقاله پیش رو در صدد پاسخ گویی به این سؤال اصلی می باشد که سیاست خارجی متحول ترکیه در برابر اتحادیه اروپا چه تاثیری بر ساخت اجتماعی و ویژگی های بین الاذهانی دو طرف دارد؟https://cmess.sinaweb.net/article_150415_0b68ca1559233b757f2541725158d5e4.pdfمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621Turkey’s Capacity in Turning into a Role Model for New Arab Governments; A Constructivist Approachظرفیت های ترکیه در الگو شدن برای حکومت های جدید عربی؛ نگاهی سازه انگارانه101124150416FAسعید جعفریکارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه از دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزJournal Article20220525ترکیه به عنوان یکی از کنشگران مهم و اثرگذار منطقه خاورمیانه، از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، روند های نوینی را در سیاست خارجی ترکیه در پیش گرفته است. این تغییر رویه که با پیروی از الگوهای سازهانگارانه قابل تبیین است، توانسته مدل اسلام میانه ترکیه را به الگویی مطرح و قابل رقابت با سایر مدلهای سیاستورزی اسلامی موجود در منطقه تبدیل نماید . با وقوع خیز شهای نوین در سرزمین های عربی منطقه خاورمیانه و رقابت برای به قدرت رسیدن توسط گروه های مختلف با گرایشات گوناگون در این کشور ها، بحث تبعیت و پیروی از الگویی خاص در حکومت های جدید، از مباحثی بوده است که بحث ها و مجادلات فراوانی را با خود به همراه داشته است. در این میان، ترکیه با در نظر گرفتن ظرفیتهای نرم و سخت موجود در ساختار خود و منطقه و همچنین با برجسته ساختن بافت مذهبی (سنی شافعی)، مدارای فرهنگی با اقلیت ها در داخل و نیز هم سویی راهبردی با غرب و بزرگداشت شکوه و جلال امپراتوری عثمانی، سعی کرده از الگو های مطرح اسلامی در منطقه، (ایران، عربستان و مصر) پیشی بگیرد و حکومتهای جدید عربی و حتی جنبش های انقلابی را به حکمرانی مسلمانان میانه رو در قالب حزب عدالت و توسعه دعوت کند.https://cmess.sinaweb.net/article_150416_72a1f1fd6c3d93e94d52016403d35acc.pdfمرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
(با مشارکت انجمن علمی مطالعات صلح ایران)مطالعات خاورمیانه1560-198619220120621Impact of Regional Salafism upon National Security of the Islamic Republic of Iranتاثیر سلفی گری منطقه ای بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران125154150417FAحیدر کشاورزکارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرجJournal Article20220525 جریان سلفی در خاورمیانه ازجمله جریان هایی است که ریشه در گذشته اسلام دارد و درحال حاضر در قالب سازمان القاعده بروز و ظهور پیدا کرده است. در مقاله حاضر سعی شده است ابعاد و پیامدهای اجتماعی، فرهنگی و ایدئولوژی حاصل از عملکرد جریان سلفی منطقه ای و میزان اثرپذیری آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد. نکته مهم در این بررسی آن است که کشور ما از دو بعد از طرف القاعده با خطر رو به رو می باشد : بعد اول، ایدئولوژیکی (تبلیغات ضدشیعی آنها ) و بعد دوم سرزمینی (فعالیت های گسترده آنها در سه کشور هم مرز با ایران یعنی افغانستان، پاکستان و عراق) است. با نگاهی به تحرکات قومی در چند سال اخیر، نشان می دهد چالش قومی به خصوص در مناطق سنی نشین کشور، به لحاظ روش ظهور و ماهیت به ویژه در مناطق شرق مسائل قومی رنگ وبوی مذهبی نیز به خود گرفته است.https://cmess.sinaweb.net/article_150417_10e838e074450b67c800c46259dafc28.pdf